________________
૧૦
મન-બુદ્ધિ-ચિત્ત અહકારની એકતારતાને અવાજ બુદ્ધિ અને હૃદયની એકતારતાને અવાજ ! પૂલ અને સૂક્ષ્મની એકતારતાને
અવાજ ! વ્યક્તિ અને સમષ્ટિની એકતારતાને અવાજ!—કહું, 'કહી " દઉં ? : ઈશ્વરને અવાજ: એશ્વર્યમાંથી ઝરતો અવાજ !
એ “ઇશ્વરના અવાજ માં મુડી–મજુરી ભિન્ન નથી, રાજા અને પ્રજા એવા ખ્યાલ સ્વતંત્ર હયાતી ધરાવતા નથી, સાત અને સેતાન નથી, ધર્મ અને સાયન્સનાં જુદાં નામ નથી, જ્ઞાન અને કર્મ ભિન્ન નથી, પૂજ્ય અને પૂજક તથા કાનુન અને વર્તન નથી -રે
છે અને નથી” ની પણ પ્રથતા નથી ! આખા શરીરને–આખા વિશ્વદેહને–દ રાજલોકન–મનુષ્યમાંના ચંદ રાજલોકને એ Harmonious Voice' છે–Melody છે–આત્મધ્વનિ છે. '
એ એકતારતા (Harmony) જ “આત્મા ’, એ જ ઈશ્વર, એ . જ મુક્તિ, એ જ મનુષ્યને જન્મસિદ્ધ હક !
અને એ જ “મનુષ્યની-વ્યક્તિની તેમજ સમાજનીતનદુરસ્તી!
એની ગેરહાજરીનું નામ જ બિમારી, વિકૃતિ, સડ, ભ્રષ્ટતા, પાપ, પતન, નરક |
વ્યક્તિ શરીરમાં–તેમજ સમાજ શરીરમાં–જે આગ વધુ સૂક્ષ્મ હેની શક્તિ વધારે, અને તેથી, તેવા અગની બિમારી બીજા ઓછી શક્તિવાળા કે સ્થૂલ અંગની બિમારી કરતાં વધુ પ્રમાણુમાં, આખા શરીરની અધાધુધી ઉપજાવનાર થઈ પડે. એ જ કારણ છે કે કર્મેન્દ્રિયની બિમારી કરતાં જ્ઞાનેન્દ્રિયની અને હેના કરતા ચ મનની, તેથી ચ બુદ્મિની, તેથી ચ ચિત્તની અને તેથી ચ અહકાર અથવા વ્યક્તિત્વની બિમારી વધુ ભય કર થઈ પડે છે. તેવી જ રીતે, મજુરની શારીરિક કે માનસિક બિમારી કરતા મુડીવાદીની બિમારી, અને તેથી જ શિક્ષક, પત્રકાર, વકીલ,ડાકટર, ધર્મગુરૂ અને રાજદ્વારીની બિમારી આખા મનુષ્ય સમાજને માટે વધુ ભયંકર પરિણામ ઉપજાવનારી થઇ પડે. આ સ્વાભાવિક નિયમના ભાષાન્તર તરીકે જ કર્તવ્ય અને જોખમદારી” એવા શબ્દો બુદ્ધિના સામ્રાજ્યમાં ઉત્પન્ન થવા પામ્યા હતા. પણ બુદ્ધિ એ કઈ સ્વતંત્ર સત્તા નથી, એ “ પ્રતિબિંબ ઝીલનારો આયનો (looking glass) માત્ર છે, અને તેથી
