________________ ઝેર ચડ્યું ત્યારે તે પૂર્વે આરોગ્ય આપી રહેલ કર્મદળિયાં આરોગ્ય આયે જ જતા હતા. તો સર્પદંશ પછી આરોગ્ય કેમ અટક્યું ? કહો, સર્પદંશનું નિમિત્ત પામી અશાતાવેદનીય કર્મનો વિપાકોદય જોર મારી ગયો, તેથી પેલા ચાલુ આરોગ્યદાયી કર્મનો રસવિપાક સ્થગિત થઈ ગયો, એટલે એ બિચારાં સ્થિતિ પાક્ય ઉદય પામવા છતાં ખાલી પ્રદેશોદયથી એટલે કે રવિપાક દેખાડ્યા વિના જ ભોગવાઈ રવાના થતા ગયાં; ને અશાતા કર્મના વિપાક પ્રબળ બનવાથી પીડા શરૂ થઈ. બસ, હવે આ ઝેર-નિવારક મંત્રપ્રયોગથી એથી ઉલ્ટ બન્યું. હવે અહીં આરોગ્ય શાતાદાયી કર્મ જોર મારી જાય છે. કર્મ પર દ્રવ્યાદિની અસર : આ બતાવે છે કે કર્મના ઉદય પર તેવાં તેવાં દ્રવ્ય-ક્ષેત્રકાળ-ભાવ અસર કરે છે. કર્મ તો બંધાયા પછી એનો અમુક અબાધા-કાળ અર્થાત એને અબાધિત રહેવાનો કાળ પૂરો થયા બાદ, સમયે સમયે ઉદય પાક્ય જાય છે. એમાં શાતા-અશાતા જેવા પરસ્પર વિરોધી કર્મ પણ બંને પોતપોતાના કાળ પાક્ય ઉદય પામતા જાય. પરંતુ જેવાં દ્રવ્ય-ક્ષેત્ર-કાળ-ભાવની પ્રબળતા, એ પ્રમાણે શાતા કે અશાતા બે જાતના કર્મમાં એકની પ્રદાન-શક્તિ કુંઠિત થઈ જાય, અને બીજાની શક્તિ અબાધિત કામ કરે. અહીં એક પ્રશ્ન થાય, કર્મ માનવાની જરૂર જ શી ? : પ્ર. - તો તો પછી કર્મની પ્રત્યે દ્રવ્ય-ક્ષેત્ર-કાળ-ભાવને જ ળ આપનાર તરીકે માનો ને ? વચમાં મતિયા કર્મ માનવાનું શું કામ છે ? 28 જૈન ધર્મનું અજોડ કર્મ વિજ્ઞાન
