________________ ઉપર વેપારીએ ગુસ્સો ન કર્યો ને ક્ષમા થઈ એ અશુભ આશય પર શુભ ભાવ થયો. એમ દાન દીધું પણ દુનિયામાં નામના થાય એ માટે તો ત્યાં દાનનો શુભ ભાવ અશુભાશય પર થયો કહેવાય. આમાં એ જોવાનું છે કે મુખ્યતા કોની છે ? શુભ ભાવની ? કે અશુભાશયની ? કહેવું જોઈએ કે અશુભ આશયની મુખ્યતા છે; કેમકે એની ખાતર શુભ ભાવને તો એક સાધન તરીકે સેવવામાં આવ્યો છે, એટલે જ પ્રસંગવિશેષમાં અશુભાશય જે અશુભ ભાવથી પોષાતો દેખાય, તો તે કરવાની તૈયારી હોય છે. દા.ત. વેપારી કોઈ ઘરાક સાથે પ્રામાણિકતાથી વ્યવહાર કરે છે, ને બીજા સાથે માયા-પ્રપંચથી. કમાઇનો આશય જે રીતે પોષાય એ રીત અજમાવવા તરફ જ એનું ધ્યાન રહે છે. એ સૂચવે છે કે અશુભ આશય મુખ્ય છે, ને ભાવ ગૌણ. આ પરથી એ સમજી શકાય છે કે અશુભ આશય મુખ્ય હોઈને શુભ ભાવ તરીકે શુભ ભાવનું એને આકર્ષણ નથી ત્યારે જેનું હૈયે આકર્ષણ જ નહિ, એનો અભ્યાસ ગમે તેટલો થાય તો ય એ સગો ક્યાંથી થાય ? સાવકી મા ઓરમાયા પુત્રને આકર્ષણ વિના ગમે તેટલા વરસો સાચવે છતાં એ પોતાના દિલને સગો ક્યાં થાય છે ? બસ, આજ સુધીમાં ઠેઠ ચારિત્ર પર્યન્તમાં શુભ ભાવનો જીવે અનંતીવાર અભ્યાસ કર્યો, પરંતુ તે દુન્યવી સુખ-સાહ્યબી કે માનપાન-કીર્તિ વાહવાહના અશુભ આશયથી. એટલે દિલમાં પ્રધાનસ્થાન અશુભ આશયનું જ રહ્યું. અને શુભ ભાવ તો માત્ર એક સાધનરૂપે સેવ્યા. તેથી શુભ ભાવ તરીકે શુભ ભાવનું આકર્ષણ રહ્યું નહિ. પછી એનો ગમે તેટલો અભ્યાસ છતાં એ 54 જૈન ધર્મનું અજોડ કર્મ વિજ્ઞાન
