________________ પ્રસન્નચંદ્ર રાજર્ષિએ પહેલાં અશુભ ચિંતન કરેલું, એમાં સાતમી નરક સુધીના કર્મ બાંધેલા. પરંતુ પછી જ્યાં શુભ ચિંતનમાં ચડ્યા ત્યાં અશુભ અનુબંધો એવા તુટતા ચાલ્યા તુટતા ચાલ્યા “કે સર્વથા નષ્ટ થઈ ગયા. તો જ કાયમ માટે એ વીતરાગ બની ગયા ને ? વીતરાગ બનવાનો અર્થ જ આ, કે હવે ક્યારેય કશો અશુભ ભાવ, દુબુદ્ધિ, મલિન વૃત્તિ થવાની નહિ. એ નહિ થવાની એટલે એને જગાવનાર અશુભ અનુબંધી તુટી ગયા. કોણે તોડ્યા ? શુભ ચિંતને, શુભ અધ્યવસાયે.” શુભ અધ્યવસાય બે પ્રકારે, - (1) સુકૃતનો રાગ, અને (ર) દુષ્કતની ધૃણા. સુકૃતનો પ્રબળ રાગ શુભ અનુબંધો ઊભા કરે, ને દુષ્કૃતની વૃણા અશુભ અનુબંધો તોડે. પ્રસન્નચંદ્ર રાજર્ષિને પહેલા અશુભ ચિંતન થયેલું, પરંતુ પછીથી શુભ ચિંતન ચાલ્યું. એમાં શુભ અધ્યવસાય કામ કરતા હતા; એ શુભ અધ્યવસાયમાં સંયમનો તીવ્ર રાગ હતો, અને અસંયમના કરેલા દુષ્ટ ચિંતન પર પ્રબળ ધૃણા સમાયેલી હતી. એણે અશુભ અનુબંધો તોડવાનું કામ કર્યું, તે નિકાચિત કર્મોનાં પણ અશુભ અનુબંધ સાફ થતાં ચાલ્યા. પછી તો ક્ષપકશ્રેણીમાં જ્ઞાનાવરણ આદિ કર્મ સમૂહમાં નિકાચિત કર્મ હશે તે પણ તૂટી ગયાં ! ને કેવળજ્ઞાન પામ્યા ! ક્ષપક શ્રેણિમાં ઘાતી કર્મોનો સમૂલ નાશ થઈ જાય છે, એટલે એમાં નિકાચિત અનિકાચિત સર્વ કર્મોનો ક્ષય થાય એ સહજ છે. બાકીની પરિસ્થિતિમાં એટલે કે, - શુભ અધ્યવસાય ની કેટકેટલી અસરો નીપજે? 69
