________________ વર્તમાન યુગમાં વિજ્ઞાનના સમુદ્રમાં ત્રણ મોટી ભરતીઓ આવી. (1) એક્સર્પોકનો કવન્ટમ સિદ્ધાંત (Quantam theory), (2) પ્રો. આલ્બર્ટ આઇન્સ્ટાઈનનો સાપેક્ષવાદ (Theory of rela tivity), (3) 42Hier faculya (Disection of Atom) - આ ત્રણે ભરતીઓ પછી વૈજ્ઞાનિક વિચાર જગત એટલું બદલાઈ ગયું છે કે જાણે નવી સૃષ્ટિના શ્રી ગણેશ થયા હોય ઘણા પ્રાચિન મંતવ્યો આ ભરતીમાં ગળીને વિલીન થઈ ગયા છે. વૈજ્ઞાનિકોને સહસા એ ભાન થયું કે અમે સમજી બેઠા હતા કે અમે સત્યની વાણી સમીપે પહોંચી ગયા છીએ. તે નર્યું અજ્ઞાન હતું. સર જેમ્સ જીન્સના કથન અનુસાર આ યુગે સ્પષ્ટ કરી દીધું કે "We are not yet in contact with ultimate reality? આપણે હજી સુધી અંતિમ સત્યના સંસર્ગમાં આવ્યા નથી.” આ અવધિમાં સહુથી મહત્ત્વ પૂર્ણ વાત એ બની કે સંસારના સર્વોચ્ચ વૈજ્ઞાનિક પણ આત્મવાદની તરફ ઝૂક્યા. એમને એ લાગવા માંડ્યું કે આ વિશ્વ કેવલ પરમાણુઓનું સંઘટન માત્ર નથી, તેમાં ચેતના જેવી વસ્તુ પણ પોતાનું અસ્તિત્વ ધરાવે છે. પ્રો. આલ્બર્ટ આઇન્સ્ટાઇન કહે છે : I belive that intelligency is menifested throughout all nature હું વિશ્વાસ કરું છું કે સમસ્ત વિશ્વમાં ચેતના કામો કરી રહી છે. આ પ્રમાણે કેવળ આઇન્સ્ટાઇન જ નહિ પણ સર જેમ્સ જીન્સ, એ. એસ. એડીંગ્ટન, ડો. હર્બટ મેન્સર, સર ઓલિવર લોજ આદિ અનેકાનેક વૈજ્ઞાનિકોનો વાણી પર આજે પશ્ચિમમાં આત્મવાદ પ્રરિત થયો છે. માનવું જોઈએ કે આ. આધુનિક વિજ્ઞાન પર ભારતીય દર્શનનો અપૂર્વ વિજય 120 જૈન ધર્મનું અજોડ કર્મ વિજ્ઞાન
