________________ લઈને; એ કર્મનું ઉપાર્જન શુભ ભાવમાં થયું. આમ જીવને શુભ ભાવનો અભ્યાસ તો ઘણો થયો છે. વળી શાસ્ત્ર કહે છે કે જીવે અનંતીવાર મનુષ્યભવ અને અનંતીવાર ઠેઠ ચારિત્ર સુધીના ધર્મનું પાલન કર્યું, તથા એમાં શુભ ભાવના યોગે ઊંચા દેવતાઈ ભવનાં શુભ કર્મ ઉપાજ્ય ! આમ શુભ ભાવનો અભ્યાસ અનંતીવાર કર્યો છે. તો હવે પ્રશ્ન આ છે કે એટલો બધો શુભ ભાવનો અભ્યાસ છતાં આજે શુભ ભાવ આપણા સ્વભાવમાં આવી ગયો હોય એવું કેમ નથી દેખાતું ? એના બદલે સહેજે સહેજે તો અશુભ જ ભાવો કેમ જાગ્યા અને ચાલ્યા કરે છે ? તપનો વિચાર પરાણે, અને ખાવાનો વિચાર સહેલાઈથી કેમ આવે છે ? ક્ષમાનો ભાવ બહુ મહેનતે, ત્યારે ક્રોધનો ભાવ સહેજ વાતમાં કેમ જાગે છે ? અભ્યાસ બંનેનો છતાં આ ફ્રેક કેમ ? પ્ર. - શુભ ભાવ કરતાં અશુભ ભાવનો ઘણો વધારે અભ્યાસ હોઈ એ અશુભ ભાવ સહજે જાગે એમ કહેવાય ને ? ઉ. - ના, કેમકે એમ તો જે મહાત્માને શુભ ભાવ સહજ જેવા બન્યા છે, એમને એનો અભ્યાસ અશુભના અભ્યાસ કરતાં ક્યાં વધુ થયો છે ? માટે કનું કોઈ નક્કર કારણ શોધવું જોઈએ કે જેથી શુભ ભાવ સહજ સ્વભાવગત થવાનું ચોક્કસ કારણ મળી આવવાથી એને સેવી શકીએ. આ શોધવા માટે પહેલું એ જોવાનું છે કે ત્યાગ, વૈરાગ્ય, ક્ષમા, સહિષ્ણુતા, દયા, નીતિ વગેરેના ભાવ શુભ ગણાય; પરંતુ તે બે રીતે થાય છે; એક, શુભ આશયના પાયા પર, અને બીજા અશુભાશયના પાયા ઉપર. ઘરાકના ભારે બોલ શુભ ભાવ કેમ સહેજે નથી આવતા? 53
