________________ આવી રીતે શુભ ભાવ જાગ્યા પછી પણ એમાં આગળ વધવા માટે આત્મવીર્ય ફેરવવું જોઈએ છે; નહિતર અશુભ ભાવ ટપકી પડવા તૈયાર જ છે. કારણ એ છે કે (1) એક તો અશુભ ભાવ અનંતકાળના સુ-અભ્યસ્ત છે, દા.ત. ધનમાલ ઉદારતાથી દઈ દેવા કે ત્યજી દેવાના શુભ ભાવ કરતાં લેવાસંઘરવા-ભોગવવાના અશભ ભાવ જીવે અનંતી અવંતી વાર કર્યા છે; એટલે જ એ સહેજે આવી જાય છે. શુભ ભાવ પ્રયત્નથી ઊભા કરવા પડે છે (ર) બીજું એ, કે અશુભ ભાવના પ્રલોભક સંયોગ-આલંબન ઘણાં ઘણાં મળે છે; તેથી એનાથી ખેંચાઈ અશુભ ભાવ કરવાનું સરળ સહજ બને છે. દા.ત. ઉપદેશ સાંભળી દાન કે તપનો ભાવ થયો, પણ ઘરે ગયા પછી પત્ની પ્રેમથી કહે છે, “જુઓને હમણાં ખર્ચ કેટલો વધી ગયો છે ! પાછી બેબીને પરણાવવાની છે...' ‘તમારું શરીર ક્યાં સારું છે ? તપ પછી કરજો;' વિષયમગ્ન પત્ની બીજું શું કહે ? બસ, ત્યાંજ ઝટ પરિગ્રહ-ખાનપાનના અશુભ ભાવ જાગ્રત ! માટે જ દાનાદિ કરતાં શુભ ભાવની રક્ષા અને વૃદ્ધિ અર્થે પ્રબળ વીર્ય જરૂરી છે. તેથી તો ઊંચા દાન-શીલ-તપ-ચારિત્ર છતાં તેવા વીર્યના અભાવે ઊંચા ભાવ નથી જાગતા કે નથી વધતા. અશુભ ભાવના વીર્ષોલ્લાસમાં જીવ અનાદિનો પાવરધો છે એ સમજીને હવે શુભના વીર્યોલ્લાસમાં સચેતન-સજાગ બનવાનું અને તેને યોગ્ય દાનાદિ ક્રિયામાં ચાલુ પુરુષાર્થ રાખવાનો. 42 જૈન ધર્મનું અજોડ કર્મ વિજ્ઞાન
