________________ વધારી દે છે, ને એ આત્મા સાથે દૂધ-પાણીની કે લોહ-અગ્નિની જેમ ભળી જઈ કર્મરૂપ બને છે. એ જ વખતે એમાં જો આયુષ્યકર્મ બંધાતું હોય તો આઠ, નહિતર સાત વિભાગ પડે છે એટલે કે બાંધેલ કર્મોનો કેટલોક જયો જ્ઞાનાવરણીય કર્મ, કેટલોક દર્શનાવરણીય, એમ વેદનીય, મોહનીય,નામકર્મ, ગોત્રકર્મ અને કેટલોક અંતરાય કર્મરૂપ બની જાય છે. એમાં જ્ઞાનાવરણીય કર્મનો એના વિપાક કાળે જ્ઞાન રોકવાનો સ્વભાવ હોય છે; દર્શનાવરણીયનો દર્શનશક્તિ રોકવાનો; વેદનીયનો શાતા કે અશાતા આપવાનો; મોહનીયનો શ્રદ્ધા કે ચારિત્ર રોકવાનો; નામકર્મનો શરીર-વર્ણ-ચાલુ-યશઅપયશ વગેરે દેવાનો; ગોત્રકર્મનો ઊંચું કે નીચું કુળ આપવાનો; અને અંતરાય કર્મનો દાન-લાભ-ભોગ-ઉપભોગ-વીર્ય રોકવાનો સ્વભાવ નક્કી થઈ જાય છે બસ, તે તે કર્મની સ્થિતિ પાકે, ત્યારે ત્યારે તેવું તેવું ફળ દેખાડે છે. - વર્તમાનમાં જ્ઞાન ન ચડે, દર્શન અટકે, શાતા-અશાતા આવે, કૃપણતા-દરિદ્રતા-પરાધીનતા-નિર્બળતા વગેરે આવે. એ પરથી કલ્પી શકાય કે એ કેવા કર્મનો ઉદય છે; અને તે પણ કર્મ પૂર્વે કેવા શુભ યા અશુભ ભાવથી બાંધેલા. માટે વર્તમાનમાં અશુભ ભાવથી બચીએ. હવે વાત એ છે કે આ સાત કર્મમાંથી જ્ઞાનાવરણ, દર્શનાવરણ, અંતરાય, વગેરે કર્મપ્રકૃત્તિઓ અશુભ કર્મ છે, ને એ ધ્રુવબંધી છે; એટલે એને યોગ્ય ગુણસ્થાનક સુધી એ અવશ્ય સતત બંધાયા કરવાની, તો પછી જીવ શુભ ભાવમાં હોય ત્યારે પણ એ બંધાવાની. એટલે પ્રશ્ન ઊભો થાય છે કે “શુભ ભાવે શુભ કર્મ અને શુભ ભાવથી શુભ જ કર્મ બંધાય ? - 47
