________________
આપણા ઉપયોગને અશુદ્ધ બનાવે છે. શુદ્ધાત્મતત્ત્વસ્વરૂપ આપણો આવિર્ભાવ શુદ્ધ ઉપયોગથી થાય છે, તેથી તે પિતા જેવો છે. સંયમાભિમુખ થયેલા આત્માઓ શુધઉપયોગનો જ આશ્રય કરતા હોય છે. કર્મના યોગે ગમે તેટલી સારી લાગતી અવસ્થા અને તો પર કે પરકીય સ્વરૂપ હોવાથી ત્યાજ્ય કોટિની જ છે.
શુદ્ધ ઉપયોગના આશ્રયે રહેનારા આત્માઓ માટે માતાતુલ્ય વૃતિ છે, જે આત્મરતિસ્વરૂપ છે. ગમે તેવા દુઃખના પ્રસધ્ધે પોતાની માતા પાસે હોવાથી છોકરાઓને જેમ ભય થતો નથી તેમ ગમે તેવા પ્રાણાન્ત ઉપસર્ગોની વચ્ચે પણ જેમની આત્મરતિ સ્વરૂપ ધૃતિ ટકી રહે છે, તેમને કોઈ જ ભય નથી અને તેથી આત્માના શુદ્ધ આત્મતત્વનો આવિર્ભાવ થતો હોય છે. પુણ્યથી મળેલા સુખથી આત્માને શુદ્ધ ઉપયોગ દૂર રાખે છે અને પાપથી આવેલા દુઃખના ભયથી આત્માને આત્મરતિસ્વરૂપ ધૃતિ દૂર રાખે છે. તેથી શુદ્ધાત્મતત્વનો આવિર્ભાવ થાય છે, જે શુધઉપયોગસ્વરૂપ પિતાના અને ધૃતિ સ્વરૂપ માતાને આશ્રયીને છે.
આ રીતે પારમાર્થિક માતા-પિતાને આશ્રયે રહેવાથી લૌકિક માતા-પિતાને ઉદ્દેશી મુમુક્ષુ જણાવે છે કે તમે મને છોડી દો. કારણ કે વસ્તુતઃ હું તમારો પુત્ર નથી અને તમે મારા માતા-પિતા નથી. આ વિષયમાં એક કથા છે તે યાદ રાખવા જેવી છે. મગધદેશમાં વજજંઘ રાજાની ધારિણીદેવીનો અત્યન્ત સુંદર સુભાન નામનો રાજપુત્ર હતો. અનુક્રમે શ્રીવીતરાગપરમાત્માએ ઉપદેશેલા પરમતારક ધર્મની આરાધનામાં કુશળ એવા તે કુમારને સો કન્યાઓ સાથે પરણાવવામાં આવ્યો. એક વાર તેમના નગરમાં પોતાના સુવિશાલ પરિવારથી પરિવરેલા ત્રણ લોકના નાથ શ્રી સંભવનાથ સ્વામી સમવસર્યા. વનપાલકની વધામણીથી એ વૃત્તાન્તને જાણીને પોતાની સો સ્ત્રીઓની સાથે સપરિવાર શ્રી અરિહન્ત પરમાત્માને વંદન કરવા સુભાનુ ગયો. ત્યાં શ્રી તીર્થંકર પરમાત્માનું ચમત્કારને કરનારું સ્વરૂપ જોઈને તેને ચારિત્રમોહનીયકર્મના ક્ષયોપશમથી વિરતિનો પરિણામ થયો. ત્યાર પછી અશરણોનાં શરણ અને મહાસાર્થવાહ એવા શ્રી તીર્થંકર પરમાત્માની પાસે તે કુમારે સર્વવિરતિ સામાયિક માટે પ્રાર્થના કરી. એ મુજબ શ્રી અરિહન્તપરમાત્માએ તેને સામાયિક આપ્યું અને તે કુમાર સાધુ થયો. તે જ વખતે તેના આયુષ્યકર્મનો ક્ષય થવાથી કાળધર્મ પામી તે મહાત્મા દેવ થયા. આ બધો વૃત્તાન્ત સાંભળી કુમારનાં માતાપિતા પરિવાર સાથે ત્યાં આવ્યાં અને કરુણ વિલાપ કરવા લાગ્યા. તે જ વખતે સુભાનુનો જીવ દેવસ્વરૂપે ત્યાં આવ્યો.
(૭૨)
