________________
ચક્રવર્તીઓ તેમ જ શેઠિયાઓ પોતાના ચક્રવર્તિપણાનો તેમ જ શેઠિયાપણાનો ત્યાગ કરી પૂ. ગુરુભગવન્તોનાં ચરણકમલની સેવા કરે છે. આવી જ રીતે પૂ. ગુરુભગવન્તની જેમ પોતાની ભૂમિકાને ઉચિત જ્ઞાનાચારાદિનો પણ ત્યાગ કરવાનો નથી - તે જણાવાય
ज्ञानाचारादयोऽपीष्टाः, शुद्धस्वस्वपदावधि ।
निर्विकल्पे पुनस्त्यागे, न विकल्पो न च क्रिया ॥८-६॥
જ્ઞાનાચારાદિ આચારો પણ પોતપોતાના શુદ્ધ ઉપયોગની સ્થિતિ સુધી સારા છે, ઉપાદેય છે. પરન્તુ નિર્વિકલ્પકદશાથી યુક્ત એવા ત્યાગમાં, “આ હેય છે અને આ ઉપાદેય છે આવો વિકલ્પ કે તેને અનુકૂળ એવી ક્રિયા પણ આવશ્યક હોતી નથી.” જ્ઞાનાચાર દર્શનાચાર અને ચારિત્રાચાર વગેરે આચારો, ધર્મની આરાધના તરીકે વિહિત છે. આત્માના જ્ઞાનાદિ ગુણોના આવિર્ભાવની વૃદ્ધિ માટે તે આચરાય છે તેથી તેને આચાર કહેવાય છે. જ્યાં સુધી આત્માને પરપરિણતિસ્વરૂપ અશુભ ઉપયોગમાંથી સ્વપરિણતિસ્વરૂપ શુભ ઉપયોગમાં સ્થિરતા લાવવા માટે અનેક વિકલ્પોની વિચારણા કરવાની આવશ્યકતા છે ત્યાં સુધી સવિકલ્પદશામાં જ્ઞાનાદિ આચારો ઈષ્ટ છે. સંયમજીવનની સ્થિરતા માટે જ્ઞાનાદિના આચારો જેવું એક પણ સાધન નથી. જ્ઞાનાચારાદિથી રહિત એવા સંયમજીવનને સંયમજીવન કહેવાનું જ શક્ય નથી.
કહેવાનો આશય એ છે કે વિષયકષાયની અનાદિની પ્રવૃત્તિ અને વિચારણાથી આત્માને દૂર કરવા માટે જ્ઞાનાદિની પ્રવૃત્તિ અને વિચારણા કરાય છે. આમ જોઈએ તો બન્ને પરપરિણતિ છે. પરન્તુ વિષયકષાયની અનાદિની પ્રવૃત્તિ અને વિચારણા અશુભ છે અને જ્ઞાનાચારાદિની એ પ્રવૃત્તિ અને વિચારણા શુભ છે. કારણ કે ભવિષ્યમાં એથી શુદ્ધાત્મતત્ત્વનો આવિર્ભાવ થવાનો છે. જે શુદ્ધ નથી અથવા તો શુદ્ધનું કારણ બન્યું નથી કે બનવાનું નથી તે અશુભ છે. જે અશુભ કે શુભ નથી તે શુદ્ધ છે. શુદ્ધ સ્વરૂપમાં કોઈ વિચારણા નથી કે ક્રિયા નથી. બાહ્ય કે અભ્યન્તર ક્રિયા અને હેય કે ઉપાદેયની વિચારણા શુદ્ધ ઉપયોગ સ્વરૂપ ત્યાગમાં હોતી નથી. પૂર્વના સંસ્કારથી તે વર્તાય તો ય તેનું કોઈ જ પ્રયોજન નથી. આથી સમજી શકાશે કે જ્ઞાનાચારાદિ, સ્વસ્વસ્થિતિની પ્રાપ્તિ થાય નહિ ત્યાં સુધી ઈષ્ટ છે. પણ ત્યાર પછી નિર્વિકલ્પ એવા શુદ્ધ ત્યાગના અવસરે ન તો વિકલ્પ છે અને ન તો ક્રિયા છે. કારણ કે તે વખતે
