________________
ઈચ્છા નથી કે જેથી તેઓ દુઃખી થાય. સુખનાં સાધનો તેમની પાસે હોય કે ન પણ હોય તેથી તેમને કોઈ જ ફરક પડતો નથી. પૌદ્ગલિક સુખની ઈચ્છાનો અભાવ હોવાથી તેઓ પરમ સુખી છે. સુખ ભોગવનારા સુખી નથી પણ સુખ જેમને જોઈતું નથી, તેઓ સુખી છે. આ રીતે પૌદ્ગલિક બાહ્ય સુખનાં સાધનોની ઈચ્છાથી રહિત બનીને પરમ સુખી થયેલા મહાત્માઓને આદર, સત્કાર કે પ્રતિષ્ઠાદિ પ્રાપ્ત ન થાય તો તેની પણ ઈચ્છાનો ત્યાગ કરી, પોતાના પરમ સુખને હાનિ ન પહોંચે તેમ કરવાનું જણાવાય છે. પૌદ્ગલિક સુખોનો ત્યાગ કર્યા પછી પણ માનસન્માન આદિની ઈચ્છાનો કે તેની પ્રાપ્તિથી થનારા અહંકારાદિનો ત્યાગ કરવાનું ખૂબ જ કપરું છે. તેથી તે વિષયમાં જણાવાય છે :
गौरवं पौरवन्द्यत्वात्, प्रकृष्टत्वं प्रतिष्ठया ।
ख्यातिं जातिगुणात् स्वस्य, प्रादुष्कुर्यान्न निस्पृहः ॥१२-६॥ “સ્પૃહાથી રહિત મહાત્મા નગરના લોકોથી વંદાતા હોવાથી પોતાના ગૌરવને, પ્રતિષ્ઠા પ્રાપ્ત થવાથી પોતાના ઉત્કર્ષને તેમ જ જાતિસ્વરૂપ ગુણને લઈને પોતાની
ખ્યાતિને પ્રગટ ન કરે” આશય એ છે કે પૌદ્ગલિક તે તે વિષયોની સ્પૃહનો ત્યાગ કર્યા પછી મહાત્માઓનો આદરસત્કાર આદિ ખૂબ જ બહુમાનથી લોકો કરતા હોય છે. આવા આદરસત્કારને પામીને નિઃસ્પૃહ મહાત્મા પોતાની મોટાઈ પ્રગટ ન કરે. સમગ્ર લોકમાં ઉચ્ચસ્થાને બિરાજવાથી હું શ્રેષ્ઠ છું.... ઈત્યાદિ રીતે પોતાના પ્રકૃષ્ટપણાને પ્રગટ ન કરે તેમ જ પોતાની ઉત્તમ જાતિ વગેરેને લઈને કોઈ પણ પ્રકારની પ્રસિદ્ધિને પ્રગટ ન કરે.
પૌદ્ગલિક સુખોનો ત્યાગ કર્યા પછી પણ ગમે તે કારણે જીવને માનસન્માનની સ્પૃહા પહેલાં કરતાં પણ વધતી હોય છે. ભૌતિક સ્પૃહાનો ત્યાગ કરવાથી આત્મા સારો લાગે છે. લોકોની નજરે ભૌતિક સ્પૃહા વગરના આત્માઓ આદરણીય બને છે. તેથી ખૂબ જ સરળતાથી ભૌતિક સ્પૃહાનો ત્યાગ થઈ જાય છે. પરન્તુ આટલું કર્યા પછી બીજા લોકો તરફથી માનપાનને મેળવી લેવાની સ્પૃહા જતી નથી. ત્યાગ કરવાથી પ્રાપ્ત થનારી વંદનીયતા, પ્રતિષ્ઠા અને ઉત્તમ જાતિ વગેરેને લઈને પોતાનું ગૌરવ પ્રકૃષ્ટત્વ અને પ્રસિદ્ધિ વગેરેને પ્રાપ્ત કરી લેવાની સ્પૃહા ખૂબ જ તીવ્ર હોય છે. સારું કર્યા પછી આપણે સારા સ્વરૂપે બધે છવાઈ જઈએ – એવી સ્પૃહા સતત રહેતી હોય છે. આથી જ આ શ્લોકથી નિઃસ્પૃહ મહાત્માઓને તેનો ત્યાગ કરવાનું જ જણાવાયું
-(૧૧૩ -
