________________
સ્થવિરકલ્પી કે જિનકલ્પી મહાત્માઓ હોય. આ બધા મહાત્માઓ જુદા જુદા માર્ગે રહેલા હોવા છતાં અને બધા જ શ્રી કેવલજ્ઞાનસ્વરૂપ પરમબ્રહ્મને પ્રાપ્ત કરે છે. એ શ્રી કેવલજ્ઞાનનો ક્યારે ય ક્ષય થતો ન હોવાથી અક્ષયસ્વરૂપ છે અને તે એક જ સ્વરૂપવાળું હોવાથી એક છે. મધ્યસ્થ આત્માઓ અપુનર્બન્ધકાદિ અવસ્થા સ્વરૂપ જુદા જુદા માર્ગ ઉપર હોવા છતાં ઉત્તરોત્તર તે તે અવસ્થાઓને પામી પરબ્રહ્મસ્વરૂપ શ્રી કેવલજ્ઞાનને પ્રાપ્ત કરે છે.
આ રીતે મધ્યસ્થ પુરુષો રાગ કે દ્વેષ વિનાના હોય છે તો તેઓ કોઈ એક જ ધર્માદિને માનનારા હોય અને બીજા બધા ધર્માદિનો ત્યાગ કરનારા કેમ હોય છે? આવી પ્રવૃત્તિ તો પોતાની માન્યતાવાળા ધર્મ કે શાસ્ત્ર વગેરે પ્રત્યેના રાગને અને બીજાના ધર્મ કે શાસ્ત્ર પ્રત્યેના દ્વેષને જણાવનારી છે જે મધ્યસ્થ આત્માઓ માટે ઉચિત નથી – આવી શક્કાના સમાધાન માટે જણાવાય છે :
स्वागमं रागमात्रेण, द्वेषमात्रात्परागमम् ।
न श्रयामस्त्यजामो वा, किन्तु मध्यस्थया दृशा ॥१६-७॥ “રાગમાત્રથી પોતાના આગમનો અમે સ્વીકાર કરતા નથી તેમ જ માત્ર દ્વેષથી બીજાના આગમનો અમે ત્યાગ કરતા નથી. પરન્તુ મધ્યસ્થદષ્ટિ વડે વિચાર કરીને પોતાના આગમનો સ્વીકાર અને બીજાના આગમનો ત્યાગ અમે કરીએ છીએ.' કહેવાનો આશય એ છે કે અમે જૈન કુળમાં જન્મ્યા છીએ. શ્રી તીર્થંકર પરમાત્મા અમારા દેવ છે. શ્રી ગણધરભગવન્તાદિ અમારા પૂ. ગુરુદેવ છે અને તેઓશ્રીએ બનાવેલાં-રચેલાં અમારાં શાસ્ત્ર છે – માટે એની પ્રત્યેના મમત્વ-રાગથી તેનો અમે સ્વીકાર કરતા નથી તેમ જ સાંખ્ય કે બૌદ્ધ વગેરે પ્રત્યેના ષને કારણે તે તે દર્શનપ્રસિદ્ધ દેવ, ગુરુ કે શાસ્ત્રોનો અમે ત્યાગ કરતા નથી.
પરન્તુ સ્વપરદર્શનપ્રસિદ્ધ દેવ ગુરુ કે શાસ્ત્રનો, મધ્યસ્થ દષ્ટિ વડે ક્રમશઃ સ્વીકાર અને ત્યાગ કરીએ છીએ. સ્વપર આગમની કષ છેદ અને તાપ વડે સુવર્ણની જેમ પરીક્ષા કરીને જે શુદ્ધ જણાયુંતેનો સ્વીકાર કર્યો અને જે અશુદ્ધ જણાયું તેનો ત્યાગ કર્યો. પૂરતા પ્રમાણમાં વિધિ અને નિષેધને ફરમાવનારાં વાક્યો (વચનો) જેમાં છે, તે આગમ(શાસ્ત્ર) કષશુદ્ધ છે. વિધિ અને નિષેધના વિષયમાં પ્રવૃત્તિ અને નિવૃત્તિ માટેના જે જે ચોક્કસ ઉપાયો છે, તેનું ચોક્કસ વર્ણન જેમાં છે, તે આગમ
(૧૫૨)
