Book Title: Gyansara Prakaran Part 01
Author(s): Chandraguptasuri
Publisher: Anekant Prakashan Jain Religious Trust

View full book text
Previous | Next

Page 79
________________ આત્મા સ્વસ્વરૂપના અનુભવમાં મગ્ન છે. તેને કશું જ મેળવવાનું નથી. બધું તેની પાસે છે અને તેને કશું જ છોડવાનું નથી. બધું જ છૂટી ગયું છે. તેથી હેય-ઉપાદેયનો કોઈ વિકલ્પ નથી. અથવા તો વિકલ્પજન્ય કોઈ જ ક્રિયા પણ નથી. આ રીતે ગ્રહણ અને ત્યાગ સ્વરૂપ ક્રિયાનો અભાવ હોય છે - તે જણાવીને હવે ક્રિયામાત્રને આશ્રયીને ત્યાગની કર્તવ્યતાને જણાવાય છે : योगसंन्यासतस्त्यागी, योगानप्यखिलांस्त्यजेत् । इत्येवं निर्गुणं ब्रह्म, परोक्तमुपपद्यते ॥८-७॥ . “બાહ્ય અને અભ્યન્તર સમસ્ત પરભાવના ત્યાગી આત્માએ યોગસંન્યાસ યોગથી સઘળા ય યોગોનો ત્યાગ કરવો જોઈએ. આ પ્રમાણે કરવાથી બીજાં શાસ્ત્રોના જાણકારોએ જણાવેલ નિર્ગુણ બ્રહ્મ ઉપપન્ન બને છે.” ચાર ઘાતિકર્મોના સર્વથા ક્ષયથી આત્મા સર્વજ્ઞ અને સર્વદર્શી બને છે. ભવોપગ્રાહી – અઘાતિ ચાર કર્મોના ઉદયથી ઉત્કૃષ્ટપણે આત્મા દેશોન (નવ વર્ષ ઓછાં) પૂર્વ કરોડ વર્ષ સુધી કેવલીપણામાં વિચરે છે. અન્ત મન-વચન-કાયાનો નિરોધ કરવા સ્વરૂપ યોગસંન્યાસયોગથી મનવચન-કાયાના સર્વ યોગોનો ત્યાગ કરે છે, જેથી આત્મા સંપૂર્ણ સ્વસ્વરૂપનો અનુભવ કરે છે. આ રીતે સ્વસ્વરૂપની પ્રાપ્તિ માટે સકલ પર પદાર્થોનો ત્યાગ કરવાનું આવશ્યક છે. પોતાની ગુણસ્થાનકની પરિણતિ અનુસાર તે તે ધર્મોનો ત્યાગ કરવાથી ક્રમશ: આત્મતત્વનો તે તે અંશે આવિર્ભાવ થતો જાય છે. આથી સ્પષ્ટ છે કે ત્યાગ : એ નિર્જરાનું મૂળ છે. યોગસંન્યાસયોગથી આત્મા સકલ પર ધર્મોથી રહિત બને છે. તેથી તેમાં એક પણ પરપ્રત્યયિક ગુણ ન હોવાથી તે નિર્ગુણ બને છે. આથી જ બીજા શાસ્ત્રવિદોએ જણાવેલી નિર્ગુણ બ્રહ્મની વાત સંગત બને છે. સત્ત્વ રજસ્ અને તમન્ આ ત્રણ ગુણોથી રહિત આત્મતત્ત્વ શુદ્ધ છે, ચિન્મય છે અને નિરુપાધિક છે. એવી અવસ્થા યોગસંન્યાસયોગથી જ પ્રાપ્ત થાય છે. અનન્તગુણમય પોતાનું સ્વરૂપ હોવા છતાં યોગસંન્યાસયોગની પૂર્વાવસ્થામાં ઔપાધિક ગુણોથી આત્માનો પ્રતિભાસ થતો હોય છે. અજ્ઞાનથી બીજાના કારણે આત્માને ગુણવાન તરીકે માનીને આત્માના ગુણોની ઉપેક્ષા થતી હતી. તેથી જ આત્માને નિર્ગુણ બ્રહ્મ સ્વરૂપે જોનારાએ આત્માને નિર્ગુણ જણાવ્યો હતો. વસ્તુતઃ આત્મા નિર્ગુણ નથી, અનન્તગુણમય છે - તે જણાવાય છે :

Loading...

Page Navigation
1 ... 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156