Dravya Gun Paryay Rasna Chuta Bol

Author(s): Pravin K Mota
Publisher: Gitarth Ganga

Page 31

દ્રવ્ય-ગુણ-પર્યાયના રાસના છૂટા બોલ – દિગંબર પ્રક્રિયાથી નયના ભેદો :મૂળ બોલ -
(૧) તર્ક શાસ્ત્રની દષ્ટિથી, (૨) અધ્યાત્મ શાસ્ત્રની દષ્ટિથી. ભાવાર્થ :
દિગંબરો બે પ્રકારે નયના ભેદ કરે છે - (૧) તર્કશાસ્ત્રની દૃષ્ટિથી, (૨) અધ્યાત્મશાસ્ત્રની દૃષ્ટિથી. મૂળ બોલ :
(૧) તર્ક શાસ્ત્રની દષ્ટિથી - (i) નયો, (ii) ઉપનયો. ભાવાર્થ :
દિગંબરો તર્કશાસ્ત્રની દૃષ્ટિથી નૈગમાદિ નયો અને ઉપનયો સ્વીકારે છે. મૂળ બોલ :
(૨) અધ્યાત્મ શાસ્ત્રની દષ્ટિથી :- () નિશ્ચય, (B) વ્યવહાર, ભાવાર્થ -
યોગમાર્ગની પ્રવૃત્તિને બતાવનાર વ્યવહારનયને અને નિશ્ચયનયને દિગંબરો અધ્યાત્મશાસ્ત્રની દૃષ્ટિથી સ્વીકારે છે. મૂળ બોલ -
(1) નયો નવ :- (a) દ્રવ્યાર્થિક : ૧૦ (b) પર્યાયાર્થિક : ૬ (c) નૈગમ : ૩ (d) સંગ્રહઃ ૨ (e) વ્યવહારઃ ૨ (f) જુસૂત્રઃ ૨ (g) શબદઃ ૧ (A) સમભિરૂટ : ૧ (i) એવંભૂત ઃ ૧. ભાવાર્થ -
દિગંબરમતાનુસાર નવો નવ છે જેના ભેદો નીચે જણાવ્યા મુજબ છે :
(a) દ્રવ્યાર્થિકનયના દસ ભેદો છે. (b) પર્યાયાર્થિકનયના છ ભેદો છે. (૯) નિગમનયના ત્રણ ભેદો છે. (d) સંગ્રહનયના બે ભેદો છે. (e) વ્યવહારનયના બે ભેદો છે. (f) ઋજુસૂત્રનયના બે ભેદો છે. (g) શબ્દનયનો એક ભેદ છે. (૧)