________________
૮૩
દ્રવ્ય-ગુણ-પર્યાયના રાસના છૂટા બોલ જ દરેક દ્રવ્યમાં પ્રતિક્ષણ જે પ્રકારે ભવ્યત્વ સ્વભાવ છે તે રૂપે સતત થાય છે. વળી, જે જીવદ્રવ્યનો સિદ્ધરૂપે થવાનો ભવ્યત્વ સ્વભાવ છે તે સિદ્ધરૂપે પણ થાય છે. મૂળ બોલ -
(૧૦) અભવ્યત્વ સ્વભાવ :- પરમભાવગ્રાહક નથી. ભાવાર્થ :
દરેક દ્રવ્યોમાં પરમભાવગ્રાહક નયથી અભવ્યત્વ સ્વભાવ છે. આથી જ, ધર્માસ્તિકાય ક્યારેય અધર્માસ્તિકાય થતું નથી, માટે ધર્માસ્તિકાયનો અધર્માસ્તિકાયરૂપે નહીં થવાનો અભવ્યત્વ સ્વભાવ છે. તે જ રીતે જીવ પણ ક્યારેય અજીવ થતો નથી, તે તેનો અભવ્યત્વ સ્વભાવ છે. અભવ્ય જીવોમાં સિદ્ધરૂપે થવાનો અભવ્યત્વ સ્વભાવ છે, તેથી તેઓ ક્યારેય સિદ્ધરૂપે થતા નથી. આ અભવ્યત્વ સ્વભાવ પદાર્થના પરમ ભાવને જોનાર જયદૃષ્ટિથી દેખાય છે; કેમ કે તે રૂપે નહીં થવાનો અભવ્યત્વ સ્વભાવ તેનો પરમભાવ છે અર્થાત્ મુખ્ય સ્વભાવ છે અને તેને જોનારી દૃષ્ટિથી અભવ્યત્વ સ્વભાવ દેખાય છે. મૂળ બોલઃ
(૧૧) પરમભાવત્વ સ્વભાવ :- શુદ્ધ દ્રવ્યાર્થિકનયથી. ભાવાર્થ :
દ્રવ્યમાં રહેલો પરમભાવત્વ સ્વભાવ શુદ્ધ દ્રવ્યાર્થિકનયથી દેખાય છે. દરેક પદાર્થોમાં પોતાનો મુખ્ય ભાવ હોય છે. જેમ આત્મામાં મોહથી અનાકુળ એવું જ્ઞાન છે, તે આત્માનો પરમભાવ છે. તે પરમભાવને જોનારી શુદ્ધ દ્રવ્યાર્થિકનયની દૃષ્ટિથી જોવામાં આવે તો સંસારઅવસ્થામાં જ્ઞાનાવરણીય કર્મથી આત્મા કંઈક તિરોહિત હોવા છતાં અને મોહથી કંઈક આકુળ હોવા છતાં સંપૂર્ણ માહથી અનાકુળ કેવળજ્ઞાન સ્વરૂપવાળો આત્મા શુદ્ધ દ્રવ્યાર્થિકનયની દૃષ્ટિથી દેખાય છે, કેમ કે કર્મ ઉપાધિથી રહિત શુદ્ધ દ્રવ્યાર્થિકનયથી જોવામાં આવે તો સંસારી જીવ પણ મોહથી અનાકુળ કેવળજ્ઞાન સ્વરૂપવાળો જ છે.
