________________
દ્રવ્ય-ગુણ-પર્યાયના સસના છૂટા બોલ
ભાવાર્થ:
(a) વ્યંજનપર્યાયના બે ભેદો છે : (૧) દ્રવ્યવ્યંજનપર્યાય, (૨) ગુણવ્યંજન
પર્યાય.
૯૦
મૂળ બોલ :
૨
(૧) દ્રવ્યવ્યંજનપર્યાયના ૨ ભેદ :- (i) શુદ્ધ દ્રવ્યવ્યંજનપર્યાય, (ii) અશુદ્ધ દ્રવ્યવ્યંજનપર્યાય.
ભાવાર્થ:
(૧) દ્રવ્યવ્યંજનપર્યાયના બે ભેદો છે.
(i) શુદ્ધ દ્રવ્યવ્યંજનપર્યાય :- શુદ્ધ દ્રવ્યને જોનારી દૃષ્ટિથી વિચારીએ તો આત્માનો શુદ્ધ પર્યાય ત્રણે કાળમાં વ્યક્ત દેખાય છે. આ શુદ્ધ પર્યાય જીવનો શુદ્ધ દ્રવ્યભંજનપર્યાય છે; કેમ કે સંસા૨અવસ્થામાં પોતાનો આત્મા સિદ્ધતુલ્ય છે અને મુક્ત અવસ્થામાં પણ પોતાનો આત્મા સિદ્ધ છે તેથી શુદ્ધ છે. માટે શુદ્ધ દ્રવ્યને ત્રણ કાળમાં વ્યક્ત કરનાર જે પર્યાય તે શુદ્ધ દ્રવ્યભંજનપર્યાય કહેવાય છે.
(ii) અશુદ્ધ દ્રવ્યવ્યંજનપર્યાય :- સંસારી જીવ મનુષ્યરૂપે છે ત્યારે અશુદ્ધ દ્રવ્યરૂપે છે, દેવરૂપે છે ત્યારે પણ અશુદ્ધ દ્રવ્યરૂપે છે, નારકરૂપે છે ત્યારે પણ અશુદ્ધ દ્રવ્યરૂપે છે અને તિર્યંચરૂપે છે ત્યારે પણ અશુદ્ધ દ્રવ્યરૂપે છે. તેથી અશુદ્ધ દ્રવ્યને વ્યક્ત કરનાર જે મનુષ્યાદિ પર્યાય છે, તે અશુદ્ધ દ્રવ્યવ્યંજનપર્યાય છે. મૂળ બોલ :
(૨) ગુણવ્યંજનપર્યાયના ૨ ભેદ :- (i) શુદ્ધગુણવ્યંજનપર્યાય, (ii) અશુદ્ધગુણવ્યંજનપર્યાય.
ભાવાર્થ:
(૨) ગુણવ્યંજનપર્યાયના બે ભેદો છે.
(i) શુદ્ધ ગુણવ્યંજનપર્યાય :- આત્માના શુદ્ધગુણવ્યંજનપર્યાયને જોનારી દૃષ્ટિથી વિચારીએ તો કેવલીના આત્મામાં કેવળજ્ઞાનાદિ ગુણો રહેલા છે. તે
