________________
૪૫
દ્રવ્ય-ગુણ-પર્યાયના રાસના છૂટા બોલ ભાવાર્થ :
સંગ્રહનયના નયાભાસ ઉપર અદ્વૈતદર્શનો અને સાંખ્યદર્શન છે; કેમ કે અતદર્શનો સર્વનો સંગ્રહ કરીને બ્રહ્માદ્વૈત, શબ્દાદ્વૈત અને જ્ઞાનાદ્વૈતને સ્વીકારનારાં છે. મૂળ બોલઃ
(૩) વ્યવહાર નયાભાસ દર્શન - ચાર્વાકદર્શન. ભાવાર્થ :
વ્યવહારનયના આભાસ ઉપર ચાર્વાકદર્શન છે; કેમ કે દૃષ્ટ પદાર્થને જ સ્વીકારીને અરૂપી એવા આત્મદ્રવ્યનો અપલાપ કરે છે. મૂળ બોલ -
(૪) જુસૂત્ર નયાભાસ દર્શન – બૌદ્ધદર્શન. ભાવાર્થ:
ઋજુસૂત્રનયના નયાભાસ ઉપર બૌદ્ધદર્શન છે; કેમ કે આત્માને એકાંત ક્ષણિક સ્વીકારીને ત્રિકાળવાર્તા આત્માનો અપલાપ કરે છે. મૂળ બોલઃ
(૫) શબ્દ નયાભાસ દર્શન - શબ્દાદ્વૈતવાદી. ભાવાર્થ :
શબ્દનયના નયાભાસ ઉપર શબ્દાદ્વૈતવાદી ભર્તુહરિ છે; કેમ કે શબ્દથી અતિરિક્ત જગતમાં કાંઈ જ નથી તેમ કહીને આખા જગતની વ્યવસ્થા શબ્દમાં જ કઈ રીતે અંતર્ભાવ થાય છે ? તેનું સ્થાપન કરવા માટે તે યત્ન કરે છે. મૂળ બોલ :
(૧) સમભિરૂઢ નયાભાસ દર્શન :- પ્રતિશદ વ્યુત્પત્તિવાદી.
