________________
દ્રવ્ય-ગુણ-પર્યાયના રાસના છૂટા બોલ
૪૮
મૂળ બોલ ઃ
(a) પ્રયોગજનિત : સમુદયવાદ એ જ અવિશુદ્ધ છે.
ભાવાર્થ:
(a) પ્રયોગજનિત ઉત્પાદ :- અનેક પદાર્થોના સમુદાયથી થાય છે તે સમુદયવાદ ઉત્પાદ છે. આ ઉત્પાદ વ્યવહારનયનો છે, માટે એ જ અવિશુદ્ધ છે. સ્વયં ગ્રંથકારશ્રીએ દ્રવ્યગુણપર્યાયના રાસમાં પ્રયોગજનિત ઉત્પાદના બે ભેદ બતાવેલ નથી પણ પ્રયોગજનિત ઉત્પાદ સમુદયવાદનો છે અને એ જ અવિશુદ્ધ એમ બતાવેલ છે તેથી અહીં એ પ્રમાણે જ બતાવેલ છે.
મૂળ બોલ ઃ
(b) વિશ્વસાઉત્પાદ :- (i) સમુદયજનિત, (ii) ઐકત્વિક. ભાવાર્થ:
:
(b) વિશ્રસાઉત્પાદના બે ભેદો છે : (i) સમુદયજનિત અને (ii) ઐકત્વિક. (i) સમુદયજનિત ઃ- સમુદાયથી સ્વાભાવિક ઉત્પન્ન થાય તે સમુદયજનિત વિશ્રસા ઉત્પાદ છે. જેમ, અનેક પરમાણુના સમુદાયથી દ્રચણુક, ઋણુકાદિ સ્કંધો થાય છે. અને કાર્યણવર્ગણાદિ થાય છે તે સમુદયજનિત વિશ્રસા ઉત્પાદ છે.
(ii) એકત્વિક :- અનેકના સમુદાયમાંથી એક દ્રવ્ય છૂટું પડીને સહજ ઉત્પાદ થાય છે તે ઐકત્વિક વિશ્રસા ઉત્પાદ છે. જેમ, બે પરમાણુ સ્વભાવથી છૂટા પડીને એક એક પરમાણુરૂપે ઉત્પન્ન થાય છે તે ઐકત્વિક વિશ્રસા ઉત્પાદ છે અથવા જ્યારે જીવદ્રવ્ય સર્વ કર્મથી મુક્ત થાય છે ત્યારે સિદ્ધજીવરૂપે ઉત્પન્ન થાય છે તે ઐકત્વિક વિશ્રસા ઉત્પાદ છે.
મૂળ બોલ :
(૨) વ્યયના ભેદો :- (a) રૂપાંતર પરિણામ વ્યય (સમુદય વિભાગ વ્યય), (b) અર્થાતરગમન વ્યય.
ભાવાર્થ:
(૨) વ્યયના બે ભેદો છે : (a) રૂપાંતર પરિણામ વ્યય અને (b)
