________________
જs
દ્રવ્ય-ગુણ-પર્યાયના શાસના છૂટા બોલ ભાવાર્થ :
સમભિરૂઢનયના નયાભાસ ઉપર બૌદ્ધદર્શનનો ત્રીજો ભેદ પ્રતિશબ્દવ્યુત્પત્તિવાદી છે. મૂળ બોલ :
(૭) વૈભૂત નયાભાસ દર્શન - સર્વશૂન્યવાદી. ભાવાર્થ :
એવંભૂતનયના નયાભાસ ઉપર બૌદ્ધદર્શનનો ચોથો ભેદ સર્વશૂન્યવાદી છે; કેમ કે જગતમાં કાંઈ જ નથી તેનું સ્થાપન કરવા માટે લોકઅનુભવ અનુસાર અનેક યુક્તિઓ દ્વારા પોતાના મતનું સ્થાપન કરે છે. વસ્તુતઃ સિદ્ધના જીવોને રાગના કે દ્વેષના વિષયભૂત કોઈ પદાર્થ નથી, યાવત્ મુક્તિ અને સંસાર પણ રાગના કે દ્વેષના વિષય નથી, તેથી સિદ્ધના જીવોની અપેક્ષાએ જગત શેયરૂપે હોવા છતાં સંશ્લેષનો વિષય શૂન્ય છે એટલા જ અંશથી એવંભૂતનય જગતુને શૂન્ય સ્વીકારે છે, જેને એકાંત દૃષ્ટિવાળા સર્વશૂન્યવાદી સર્વ વસ્તુનો અપલાપ કરીને જગતને શૂન્ય સ્થાપન કરવા યત્ન કરે છે. મૂળ બોલ - | નય, ઉપનય, ઉપચરિત, સદભૂત, અસદભૂત વગેરે પ્રકારો મૂળ ભેદોમાં સમાતા હોવાથી શ્વેતાંબર પ્રક્રિયાએ જુદા બતાવ્યા નથી. ભાવાર્થ :
નય, ઉપનય, ઉપચરિત સભૂત, ઉપચરિત અસભૂત વગેરે તથા અનુપચરિત સભૂત અને અનુપચરિત અસભૂત વગેરે જે દિગંબરોએ બતાવ્યા છે, તે મૂળ ભેદોમાં સમાતા હોવાથી=નયના મૂળ ભેદોમાં જ સમાતા હોવાથી, શ્વેતાંબર પ્રક્રિયા પ્રમાણે ગ્રંથકારશ્રીએ જુદા બતાવ્યા નથી. તેથી દિગંબરો જે નયો, ઉપનયો, સભૂત કે અસભૂત આદિ ભેદો પાડે છે તે સર્વથા અપ્રમાણ નથી પરંતુ નયથી તેનો પૃથક્ વ્યવહાર નથી; તેથી શ્વેતાંબર પ્રક્રિયાનુસાર તેના જુદા ભેદો બતાવ્યા નથી.
