________________
દ્રવ્ય-ગુણ-પર્યાયના રાસના છૂટા બોલ
(૧) નિશ્ર્ચય-૨ :- (a) શુદ્ધ નિશ્ચયનય, (b) અશુદ્ધ
નિશ્ચયનય.
30
(૨) વ્યવહાર–૨ :- (a) સદ્ભૂત વ્યવહા૨, (b) અસદ્ભૂત વ્યવહાર ૨.
(a) સદ્ભૂત વ્યવહાર-૨ :- (i) ઉપચરિત સદ્ભુત, (ii) અનુપચરિત સદ્ભૂત.
(b) અસદ્ભૂત વ્યવહાર-૨ :- (i) ઉપચરિત અસદ્ભુત, (ii) અનુપચરિત અસદ્ભૂત.
(i) ઉપચરિત અસદ્ભૂત-૨ :
(૧) અસંશ્લેષિત યોગથી, (૨) સંશ્લેષિત યોગથી.
* ‘દ્રવ્યગુણપર્યાયના રાસ'ની ઢાળ-૮ની ગાથા-૬ અને ગાથા-૭ પ્રમાણે ઉપરિત અસદ્ભૂત વ્યવહારનય અસંશ્લેષિત યોગથી કલ્પિત છે અને અનુપચરિત અસદ્ભૂત વ્યવહારનય સંશ્લેષિત યોગથી અકલ્પિત છે. તેથી મૂળ બોલમાં ઉપરિત અસદ્ભૂત વ્યવહારનયનો અસંશ્લેષિત યોગથી ભેદ છે અને અનુપરિત અસદ્ભૂત વ્યવહારનયનો સંશ્લેષિત યોગથી ભેદ છે એ પ્રમાણે જોઈએ. ‘દ્રવ્યગુણપર્યાયના રાસ' પ્રમાણે જ અહીં મૂળ બોલના ભાવાર્થમાં શુદ્ધિ કરેલ છે.
ભાવાર્થ:
આધ્યાત્મિક નયો બે પ્રકારના છે. (૧) નિશ્ચયનય અને વ્યવહારનય. (૧) નિશ્ચયનય :- તેના બે ભેદ છે.
(a) શુદ્ધ નિશ્ચયનય :- શુદ્ધ નિશ્ચયનય સંસાર અવસ્થામાં પણ આત્માને સિદ્ધસદશ સ્વરૂપે બતાવનાર દૃષ્ટિ છે; કેમકે નિશ્ચયનયથી સંસારી જીવોનું પણ એવું જ સ્વરૂપ છે.
(b) અશુદ્ધ નિશ્ચયનય ઃ- અશુદ્ધ નિશ્ચયનય સંસારી જીવોમાં કર્મોનો સંબંધ કે શરીરનો સંબંધ સ્વીકારતો નથી, તોપણ રાગાદિ ભાવો આત્મામાં છે તેમ સ્વીકારે છે; કેમ કે પુદ્ગલને અવલંબીને થનારા ભાવો પણ આત્મામાં જ થાય છે.
