________________
દ્રવ્ય-ગુણ-પર્યાયના રાસના છૂટા બોલ ભાવાર્થ -
એવંભૂતનય આત્માના મૂળભૂત સ્વરૂપઆત્મક ક્ષાયિકભાવને જ ગ્રહણ કરે છે. તેથી એક ભાવગ્રાહી છે. મૂળ બોલ –
શબ્દ, અર્થ - ઉભયગ્રાહી - નૈગમ, સંગ્રહ, વ્યવહાર, જુસુત્ર. ભાવાર્થ -
નગમનય, સંગ્રહનય, વ્યવહારનય અને ઋજુસૂત્રનય શબ્દ અને અર્થ ઉભયને ગ્રહણ કરે છે અર્થાત્ નૈગમાદિ ચાર નવો શબ્દથી થતા જ્ઞાનને અને અર્થથી થતા જ્ઞાન એમ બંને જ્ઞાનને ગ્રહણ કરનારા છે. જેમ ઘટરૂપ વસ્તુને જોઈને નગમાદિ ચાર નયો પોતપોતાની દૃષ્ટિથી તેના સ્વરૂપને બતાવે છે. વળી, શાસ્ત્રકથિત શબ્દથી વાચ્ય ધર્માસ્તિકાયાદિ પદાર્થો હોય ત્યારે અર્થ દેખાતો નથી તોપણ શબ્દના અવલંબનથી ઉપસ્થિત થતા ધર્માસ્તિકાયાદિ અર્થને ગ્રહણ કરવામાં નૈગમાદિ ચાર નવો પ્રવર્તે છે.
વળી, ક્યારેક શબ્દ અને અર્થ ઉભયને ગ્રહણ કરીને નૈગમાદિ ચાર નવો પ્રવર્તે છે. સામે રહેલા પદાર્થને અવલંબીને શબ્દથી તેનું સ્વરૂપ બતાવવામાં આવે તેમાં નૈગમાદિ ચાર નવો પોતપોતાની દૃષ્ટિથી તેનો અર્થ બતાવે છે. મૂળ બોલ :
લિંગાદિ ભેદે ભેદગ્રાહી - શબ્દ, સમભિરૂઢ, એવભૂત. ભાવાર્થ :
શબ્દનય, સમભિરૂઢનય અને એવંભૂતનય લિંગાદિના ભેદમાં ભેદને ગ્રહણ કરનાર છે. જેમ એક જ તટને “ટ:, તટી, તરં’ એ પ્રકારના લિંગના ભેદથી ત્રણે નયો ભિન્ન સ્વીકારે છે આદિપદથી એકવચન, બહુવચનના ભેદથી ત્રણે નયો વસ્તુને ભિન્ન સ્વીકારે છે. મૂળ બોલ –
પર્યાપભેદે ભેદગ્રાહી ઃ સમભિરૂટ, એવભૂત.
