________________
૪૨
દ્રવ્ય-ગુણ-પર્યાયના રાસના છૂટા બોલ એવંભૂતનય સ્વરૂપે ત્રણ ભેદવાળો છે. તેથી નૈગમાદિ નયોના જે સાત ભેદો છે તેમાં જે શબ્દનય છે તેના સ્થાને સામ્મતનય ગ્રહણ કરીને શબ્દનયના ત્રણ ભેદો પાડેલ છે.
-: “પ્રમાણનયતત્તાલોકાલંકારને આધારે નયોના ભેદો :મૂળ બોલ :
નયો-૨ (a) દ્રવ્યાર્થિક, (b) પર્યાયાર્થિક. ભાવાર્થ :
“પ્રમાણનયતત્તાલોકાલંકારને આધારે નયોના બે ભેદો છે : (a) દ્રવ્યાર્થિકનય, (b) પર્યાયાર્થિકનય. મૂળ બોલ :| (a) દ્રવ્યાર્થિક-૩- (i) બૈગમ, (i) સંગ્રહ, (ii) વ્યવહાર. ભાવાર્થ -
દ્રવ્યાર્થિકનયના ત્રણ ભેદો છે : નૈગમનય, સંગ્રહનય અને વ્યવહારનય. મૂળ બોલ :
I) નૈગમ-૩:- (૧) બે ધર્મની પરસ્પર ગૌણમુખ્યભાવવિવક્ષા, (૨) બે ધર્મીની પરસ્પર ગૌણમુખ્યભાવવિવક્ષા, (૩) ધર્મ અને ધર્મીની પરસ્પર ગૌણમુખ્યભાવવિવક્ષા. ભાવાર્થ
(i) મૈગમનય :- નૈગમનયના ત્રણ ભેદો છે : (૧) બે ધર્મની પરસ્પર ગૌણમુખ્યભાવવિવક્ષાવાળો નગમનયઃ- જેમ આત્મામાં જ્ઞાનગુણ પણ છે અને વીર્યગુણ પણ છે તોપણ સંદર્ભને અનુરૂપ ક્યારેક જ્ઞાનગુણને પ્રધાન કરીને કહેવામાં આવે કે, સર્વ કલ્યાણનું કારણ યથાર્થ જ્ઞાન જ છે. તે સ્થાનમાં પણ ગૌણરૂપે ક્રિયાને સ્વીકારી જ છે; કેમ કે સમ્યક જ્ઞાન ઉચિત ક્રિયા દ્વારા જ કલ્યાણનું કારણ છે તોપણ જે દ્વાર હોય તે ગૌણ કહેવાય અને જે દ્વારી હોય તે મુખ્ય કહેવાય. તેથી જ્ઞાન જ કલ્યાણનું કારણ છે એમ કહેવાય છે. વળી,
