________________
[ ૧૬ ].
શ્રી દમયંતી ચરિત્ર : અંધ ૧ લે. સર્ગ ચોથે.
અસાધારણ મણિની માફક શોભી રહ્યા છે તે ત્રિકાળજ્ઞાની-સર્વજ્ઞ ભગવાન તમારું રક્ષણ કરો.” એટલે આ પ્રમાણે આશીર્વાદ આપતા તે ભિક્ષુકને કુશળ સમાચાર પૂછવાપૂર્વક રાજાએ કહ્યું કે-“હે તીર્થયાત્રી ! તારું કલ્યાણ થાઓ ! તમે કયાંથી આવ્યા છે ? અને હમણુ કયા કયા તીર્થસ્થળોએ ધર્મયાત્રા માટે તમે ગયા છો? અહીં મારા પાસે બેસીને કઈ પણ જાતનું નવીન વૃત્તાંત જણા, કારણ કે પૃથ્વી પીઠ પર અપૂર્વ વસ્તુને નીરખનારા તમારા જેવા જ હોય છે. પૂર્વમાં કદી નહીં થયેલ આપણે મેળાપ, અ૫ નેહ અને આપણે નૂતન પરિચય-એમ વિચારીને આ બાબતમાં તમારે મનમાં લેશમાત્ર પણ ક્ષોભ રાખવો નહિ અથાત્ સંકોચ રાખ્યા સિવાય કંઈ પણ નૂતન વૃત્તાંત તમે સંભળાવે. એક જ ભૂમિ પર આપણે બંનેને વાસ છે, વળી મનુષ્ય તરીકેની આપણી એક જ જાતિ છે એટલે આ વિવમાં સર્વ લેકે સ્વજન જેવા છે એમ તમારે સમજી લેવું.”
આ પ્રમાણે બોલતાં નળરાજાને પિતાના અંતઃકરણમાં વખાણ અને પુરુષના હદયને પારખનાર તે ભિક્ષુક આદરભાવપૂર્વક બોલે કે –“હે સર્વ વિદ્યાઓમાં વિચક્ષણ! તમે સાંભળો. પૂર્વે હું દક્ષિણ દિશામાં આવેલા અને શત્રુગણથી જીતાવામાં અશકય એવા નાશકય (નાશીક) નામના નગરમાં ગયે હતું. ત્યાં અષ્ટ કર્મને નાશ કરનાર, નામથી અને તેજથી યથાર્થ નામધારી આઠમા ચંદ્રપ્રભુના મેં દર્શન કર્યા. ત્યારબાદ કર શિકારી પશુઓથી વ્યાસ, ખીણે, ગુફાઓ અને પર્વતવાળાં, તેમજ જેમાં દુખે કરીને પસાર થઈ શકાય છે એવાં દંડકારણ્યમાં મેં પ્રવેશ કર્યો. પૂર્વે આ દંડકારણ્ય, દંડક નામના રાજાનું કુંભકારકટ નામનું નગર હતું. તે દંડક રાજને પ્રતિબોધ પમાડવા માટે નવતત્વના જાણનાર, અને પૂર્વના સંબંધી સ્કંદક નામના આચાર્ય તે વનપ્રદેશમાં આવ્યા હતા. દંડક રાજને ધર્મપરાયણ તેમજ તે સકંદકારકાર્ય પ્રત્યે ભક્તિભાવવાળ જોઈને રાજાના પાલક નામના પુરોહિતને ઈષ્ય ઉપજી. કોઈએક સમયે જ્યારે આચાર્ય પોતાના શિષ્યપરિવાર સાથે સ્થડિલ ભૂમિએ ગયા હતા ત્યારે તેમના રહેઠાણ સ્થાનમાં તે કપટી પાલકે ભૂમિની અંદર શો સંતાડાવ્યા બાદ રાજા પાસે જઈને કહ્યું કે-“હે સ્વામિન્ ! ખરેખર મહાન ભય ઉત્પન્ન થયું છે. મુનિવેષધારી આ કંદકાચાર્ય તમારા વધને માટે અહીં આવેલ છે. આપનો આ સાળો રાજ્યાથી બનીને આપને હણવાને ઈચ્છે છે. તે મહારથી જેવા શિષ્યો સાથે ગુપ્ત શસ્ત્રવાળો છે એટલે કે સાથેના સાધુઓ એ સાચા સાધુઓ નથી પણ તેવા વેષમાં રહેલા મહારથીઓ છે અને તેઓએ ગુપ્ત રીતે શસ્ત્રો ભૂમિમાં સંતાડ્યા છે તેની તપાસ કરો.” પાલકે આ પ્રમાણે કહ્યું એટલે અવિચારી દંડકે તેમ કરતાં શસ્ત્રાસ્ત્રોને જોયા અને તેઓના વધ માટે તેણે પાલકને જ આજ્ઞા આપી. તે પાપીન્ટ
* જીવ, અજીવ, પુષ્ય, પાપ, આવ, સંવર, બંધ, નિર્જરા અને મોક્ષ-આ નવ તો કહેવાય છે.
ગૃહસ્થાશ્રમમાં દંડક રાજાના સાળા.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
