Bramhasutra Bhashya Nirnaya

Author(s): Ramkrishna Sevamrut Prakashan Kashi
Publisher: Ramkrishnua Sevamrut Prakashan Kashi

Page 454

१६४ व्यासस मत-ब्रह्मसूत्रभाष्यनिणयः ( ३यः पादः) ___ अत्र "विकल्पः” इति प्रथमा-तपदात् अधिकरणार-भः संगच्छते । चतुर्थसामान्यनियमात् । परसूत्रे अविकरणारम्भात् अत्रैव अधिकरणसमातिः ।
५ञ्चत्रिंशत् काम्याधिगम् - अत्र "कायास्तु यथाकाम समुच्चीयरन् न वा पूर्वहेत्वभावात्" ३।३।६० (४१९) इति सूत्रस्य 'काम्या” इति पदात् अस्य “कायाधिकरण” नाम । तत्र शकर-भास्कर-मध्व-श्रीकण्ठ बल्लभ-भाष्येषु अधिकरणम् आरब्धम् रामानुज-निम्बार्क-श्रीपति-भाष्येषु तु न । शंकर-भास्कर श्रीकण्ठ-भाष्येषु एतद्धि पञ्चत्रिंशद् अधिकरण, माध्वभाष्ये चत्वारिशद् अधिकरणम् । बल्लभभाष्ये तु द्वाविशाधिकरणम् । रामानुज-नि पा-श्रीपति-नाध्ये तदीय-पञ्चविंशाधिकरणस्य सूत्रद्वयमध्ये एतद्धि द्वितीय सूत्रमेव भाति । तेन रामानुज-निम्बार्क-श्रीपति-भाष्येषु अधिकरणस्य अरचनाया दोष कल्प्यते ।
अत्र 'काम्या" इति प्रथमान्तपदात् अधिकरणार भ. युक्तः, चतुर्थसामान्यनियमात तु-वा-शब्दो नात्र बाधको द्वादश विशेषनियमात्, तथा अष्ठादशविशेषनियमात् । परसूत्रे सर्वसम्मत्या अधिकरणस्य आरम्भात् अत्रैव अधिकरणसमाप्ति. युक्ता ।
- पत्रिंशत् यथाश्रयभवाधिकरणम् । अत्र "अगेषु यथाश्रयभाव" ३।३।६१ (४२०) इति सूत्रस्य “यथाश्रय भाव.” इति पदात् अस्य 'यथाश्रयमावाधिकरण” नाम । अत्र सर्वेषु भा'येषु अधिकरणार-म• कृतः । शकर-भास्कर-श्रीक०४-मायेषु एतत् पविशद् अधिकरणम् । रामानुज-निवार्क-श्रीपति-भाष्येषु पइविंशाधिकरणम्, माध्वभाष्ये एक चत्वारिंशद् अधिक रणम् बल्लभभाप्ये त्रयोविंशाधिकरणम् । तत्रापि शकर-भास्कर-रामानुज-निम्बार्क-श्रीकण्ठ-भाप्येषु अत्र पट् सूत्राणि गृहीतानि । माध्यभाग्ये पत्यारि सूत्राणि, श्रीपति बालभ-भाप्यद्वये तु सूत्रद्वयम् । तानि च पद सूत्राणि १ । 'अगेपु यथाश्रयमा"३।३।६१ (४२०/ ४ । गुणा साधारण्यश्रुतेश्च" ३१३।६४ (४२३) २ । 'शिष्टेश्च" ३।३।६२ (४२१) | ५ । "न वा तत्महमावाश्रुतेः" । 'समाहारात्” ३३६३ (४२२) | ६ । “दर्शनाच- ३३६६ (४२५)
अत्र ( १ ) “अगेपु यथाश्रयमाव" ३।३।६१ (४२०) इत्यत्र “यथाश्रयमाव" इति प्रथमान्तमदात् अस्य अधेिरणारम्भकरच सगतम् । चतुर्थमामान्यनियमात् ।
(२) 'शिष्टश्च' ३।३।६२ (४२१) इत्यत्र प्रथमा-तपदाभावात् च-काराच नास्य अधिकरणारत्वम् । चतुर्थ वामान्यनियमात् पष्ठविशेषनियमाच्च ।
(२) “समा रात्" ३।३।६३ (४२२) इत्यत्र प्रथमा-तपदाभावात् नास्य अधिकरणार मकस्यम् । चतुर्थसामान्यनियमात् । श्रीपति-
वभ-भाष्यद्वये अधिकरणस्य रचनाया दोष । अत्र श्रीरने पविगानिकर गन्. वल्लभस्य चतुर्विशाधिकरणम् ।