________________
ભગવાન બુદ્ધ
રૂક્ષતા “હે સારિપુર, મારી રૂક્ષતા કેવી હતી તે કહું છું –
(નિ) અનેક વર્ષોની ધૂળથી મારા શરીર પર મેલને થર જામ્યો હતા. જેવી રીતે એકાદ તિક વૃક્ષનું થડ અનેક વર્ષોની ધૂળથી લપેટાય છે, તેવો મારો દેહ થયો હતો. પણ આ ધૂળનું આવરણ હું જાતે કે બીજો કોઈ હાથવડે લૂંછી કાઢે એવું મને થતું ન હતું. આવી મારી રૂક્ષતા હતી.
જુગુપ્સા હવે મારી જુગુપ્સા કેવી હતી તે કહું છું –
(નિ) હું ખૂબ કાળજીપૂર્વક જતો આવતે. પાણીના ટીપા પર પણ મને ઉત્કટ દયા હતી. આવી વિષમ સ્થિતિમાં સપડાયેલા સૂક્ષ્મ પ્રાણીને મારાથી નાશ ન થાય, એ માટે હું ખૂબ સંભાળ લેતે. એવી મારી જુગુપ્સા હતી. (જુગુપ્સા એટલે હિસાને કંટાળા.)
પ્રવિવિક્તતા “હે સારિપુર, હવે મારી પ્રવિવિક્તતા કેવી હતી તે કહું છું -
(ઈ) હું જ્યારે કોઈ જંગલમાં રહેતો ત્યારે કઈ ગોવાળ, ઘાસ વાઢવાવાળો, લાકડાં કાપવાવાળો કે જંગલની દેખરેખ કરવાવાળો માણસ મારી નજરે પડતું ત્યારે હું નિબિડ જંગલમાં, ઊંડા કે સપાટ પ્રદેશ પર એકદમ ભાગી જતો. મારે હેતુ એ હતો કે તે મને જોવા ન પામે. જેવી રીતે કઈ અરણ્યમૃગ માણસને જોઈને ભાગી છૂટે છે તેવી રીતે હું ભાગી છૂટતો. આવી મારી પ્રવિવિક્તતા હતી.
વિકટ ભજન (ઈ) “ જ્યાં ગાયો બાંધવાની જગ્યા હોય અને જ્યાંથી તાજેતરમાં ગાયો ચરવા ગઈ હતી, ત્યાં હાથ અને પગ પર ચાલતા જઈને હું વાછરડાંનું છાણ ભક્ષણ કરતા. જ્યાં સુધી મારાં મલમૂત્ર ચાલે ત્યાં સુધી તેના પર જ હું મારે નિર્વાહ ચલાવતા. એવું મારું મહાવિકટ ભજન હતું.
