________________
પરિશિષ્ટ ચોથું
૩૩૯ (૨૮૦) આના પાનસ્મૃતિભાવના વિસ્તારથી સમજાવવામાં આવી છે.
અશુભ ભાવના ઉદ્ધમાતક એટલે કૂલી ગયેલું મડદુ, વિનીલક એટલે વાદળિયું મડદુ, વિપુખક એટલે એવું મડદું કે જેમાં પરુ ભરાઈ ગયું હોય, વિચ્છિક્ક એટલે એવું મડદું કે જેમાં કાણું પડ્યાં હેય, વિક ખાયિતક એટલે જુદાં જુદાં પ્રાણુઓએ કંઈક ખાઈ નાખેલું મડદું, વિકિપત્તક એટલે એવું મડદું કે જેનાં અવયવો આમતેમ છૂટાં પડ્યાં હોય, હતવિખિત્તક એટલે એવું મડદુ કે જેનાં અવયવ પ્રાણીઓથી કે શસ્ત્રોથી કપાઈ જવાથી આમતેમ ફેંકાયાં હોય, લોહિતક એટલે એવું મડદું કે જેમાંથી લોહી વહેતું હોય, પુલવક એટલે એવું મડદું કે જેમાં કીડા પડ્યા હોય, અદ્ધિક એટલે હાડકાંને માળો અથવા એનો કોઈ ભાગ. આ જાતનાં દસ અશુભ છે. એના તરફ ધ્યાન આપવું એ અશુભ ભાવના છે. આવાં શરીરમાંથી કઈ શરીર જોવામાં આવે ત્યારે એને પોતાની રીતે ફરી એને આંખોની સામે રાખીને ચિતન કરવાથી આ ધ્યાન પ્રાપ્ત થાય છે. સ્ત્રીને પુરુષનું અને પુરુષને સ્ત્રીનું મૃત શરીર જોઈને ધ્યાન સાધ્ય નહિ થાય, તેથી આવું શરીર વર્જ્ય ગણવું. સજાતીય ખેતપર ધ્યાન રાખીને જે એ આંખોની સામે નહિ આવે તો એના જે ભાગ મુખ્યત્વે આંખોની સામે આવે તે વિષે ધ્યાન કરીને આ સમાધિ સાધ્ય કરવી.
