________________
ગાતમ આધિસત્ત્વ
પ
લેાકવાયકા જ ગણી કાઢવી જોઈ એ. પણ માધિસત્ત્વ, રાહુલમાતા, છન્ન અને કાળા દાય એ બધાં એક જ વખતે જન્મ્યાં નહિ હાય તા પણ સમવયસ્ક હતાં એમ ગણવામાં વાંધેા નથી. રાહુલમાતાને દેહાન્ત ૭૮મે વર્ષે` એટલે બુદ્ધના પરિનિર્વાણના પહેલાં બે વર્ષ થયા હોવા જોઇએ. અપદાનમાં (૫૮૪) તે કહે છે, असत्ततिवस्सा पच्छिमो वत्तति भवो ।
पहाय वो गमिस्सामि कतम्मे सरणमत्तनों ॥
'
‘હું આજે ૭૮ વર્ષની છું. આ મારે છેલ્લેા જન્મ છે. હું તમને છેાડી જવાની છું. મારી મુક્તિ મેં મેળવી લીધી છે.' આ છેલ્લા જન્મમાં તે શાકથકુળમાં જન્મ લીધે! એમ પશુ તે કહે છે. પણ તે કુળની માહિતી કક્યાંય મળતી નથી. તે ભિક્ષુણી થઈ ને રહી અને ૭૮મે વર્ષે યુદ્ધની પાસે જઇ તે તેણે ઉપર મુજબના વચન કહ્યાં, એવું અપદાનકારનું કહેવું જણાય છે. પણ ભિક્ષુણી થયા પછી તેણે કાઈ પણ ઉપદેશ કર્યાં હાય કે તેને બૌદ્ધસંધ સાથે કાઇ પણ જાતનેા સંબંધ આવ્યા હાય એમ જણાતું નથી. તેથી તે સાચે જ ભિક્ષુણી થઈ હતી કે નહિ તે નિશ્ચિત કહી શકાતું નથી. અપદાનગ્રંથમાં તેનું નામ યશોધરા આપ્યું છે. અને લલિતવિસ્તરમાં તે ગેાપા આપ્યું છે. આ એમાંથી સાચું નામ ક્યું, કે એ ખતે તેનાં નામ હતાં એ સમજાતું નથી. ગૃહત્યાગના પ્રસંગ
મેાધિસત્વે ગૃહત્યાગ કર્યાં તે રાત્રે તે પેાતાના પ્રાસાદમાં બેઠે હતા. તેના પરિવારની સ્ત્રીઓએ વાદ્યગીતાદિ વડે તેનું મન રીઝવવાની ધણી કેશિશ કરી. પણ એધિસત્ત્વ તેમાં રમમાણ થયા નહિ. છેવટે સ્ત્રીએ ક’ટાળીને ઊંઘી ગઈ. કાઈ બબડતી હતી; ત્યારે કાઇકના મેઢામાંથી લાળ ખરતી હતી. એ બધાંને તેને ખૂબ જ અણુગો થયા; અને નીચે જઇ તે તેણે છન્ન સારથિને હાક મારી જગાડ્યો. છન્ને 'થક નામના ઘેાડા તૈયાર કર્યાં. એધિસત્ત્વ તેના ઉપર ખેસી
७
