________________
૨૩૮
ભગવાન બુદ્ધ
કાદ–તે પછી એ ચારે વર્ણ સમાન નથી? રાજા–એ દૃષ્ટિએ જોતાં ચારે વર્ણ સમાન છે.
કા–ધારો કે આ ચારે વર્ણોમાંથી કોઈ પણ માણસ જે પરિવ્રાજક થશે અને સદાચાર પાળવા માંડશે, તે તમે એની સાથે કેવું વર્તન રાખશે?
રાજા–અમે તેને વંદન કરીશું, તેને ઘેગ્ય માન આપીશું અને તેને અન્નવસ્ત્રાદિક આવશ્યક ચીજ આપીશું. કારણ કે, તેની ક્ષત્રિય, બ્રાહ્મણ, વૈશ્ય, શક ઈત્યાદિ સંજ્ઞા નષ્ટ થઈને તે શ્રમણ એ સંજ્ઞાથી જ ઓળખાશે.
કા–તે પછી આ ચારે વર્ણ સમાન ઠરતા નથી? રાજા–આ રીતે એ ચારે વર્ણ નક્કી સમાન ઠરે છે.
કા–તેથી હું કહું છું કે બ્રાહ્મણવણું જ શ્રેષ્ઠ છે, એ ઠાલો અવાજ છે.
આ સંવાદ પછી અવંતિપુત્ર રાજાએ મહાકાત્યાયનને કહ્યું, “હે કાત્યાયન, આપને ઉપદેશ ઘણો સુંદર છે. જેવી રીતે કઈ ઊંધું વાળેલું વાસણ ઊર્ધ્વમુખ કરી દઈ એ, ઢાંકેલી ચીજ ઉઘાડી કરીએ, માર્ગ ભૂલેલા ઉતારુને રસ્તો બતાવીએ, અથવા આંખેવાળા માણસને પદાર્થ દેખાય એ ખાતર અંધારામાં મશાલ સળગાવીએ, તેવી રીતે ભગવાન કાત્યાયને અનેક દાખલાઓથી ધર્મોપદેશ કર્યો. તેથી હું ભગવાન કાત્યાયનને, ધર્મને અને ભિક્ષુસંઘને શરણ જાઉં
છું. હું આજથી આમરણ શરણુગત ઉપાસક છું એમ માનજે.” - કા–મહારાજ, મારે શરણે નહિ આવતા. જે ભગવાનને હું શરણુ ગયો, તેને શરણે તમે પણ જાઓ.
રાજા--હે કાત્યાયન, તે ભગવાન હમણાં ક્યાં છે? કા–તે ભગવાન પરિનિર્વાણ પામ્યા.
રાજા–તે ભગવાન જીવતા હતા, તે અમે તેના દર્શન માટે સે જનને પણ પ્રવાસ કરત. પણ હવે પરિનિર્વાણ પામેલા.
