________________
દિનચર્યાં
૨૬૭
કરીતે ખૂબ સાવધાનતાથી જમણા પડખાપર સૂવું, એને સિંહશય્યા કહે છે. (૪) તથાગતામ્યા, એટલે ચાર ધ્યાનેાની સમાધિ.
આમાંની છેલ્લી એ શય્યાએ ભગવાન બુદ્ધને પસંદ હતી, એટલે તેમે રાતના કાંતા ધ્યાન કરતા અથવા તે મધ્યમ યામમાં સિહશય્યામાં નિદ્રા લેતા. ક્રી રાત્રિના છેલ્લા યામમાં તે ચક્રમણ
કરતા અથવા ધ્યાન કરતા,
મિતાહાર
66
ભગવાન બુદ્ધના આહાર ખૂબ નિયમિત હતા. ખાવાપીવામાં તેમણે કયારેય અતિરેક કર્યાં નથી. અને ભિક્ષુઓને તેએ એ જ ઉપદેશ વારંવાર કરતા. શરૂઆતમાં ભગવાન રાત્રિભેાજન લેતા હતા, એમ માઝિમનિકાયના ( નં. ૭૦ ) કીટાગિરિસુત્તપરથી જણાય છે. તેમાં ભગવાન કહે છે, હું ભિક્ષુએ, મેં રાત્રિભોજન છેડી દીધુ છે. અને તેથી મારા શરીરમાં વ્યાધિ એછા થયેા છે, મારુ જાડથ ઘટયું છે, મારી શક્તિ વધી છે અને મારા ચિત્તને સ્વાસ્થ્ય મળે છે. હે ભિક્ષુએ, તમે પણ એ પ્રમાણે જ વર્તો. તમે જો રાતનું ભાજન છેડશે! તેા તમારા શરીરમાં વ્યાધિ એછા થશે, જડત્વ ધટી જશે, શરીરની શક્તિ વધશે અને તમારા ચિત્તને સ્વાસ્થ્ય મળશે. '' ત્યારથી ભિક્ષુઓએ અપેારના બાર વાગ્યા પહેલાં જમવાની પ્રથા શરૂ કરી અને ખાર વાગ્યા પછી જમવું એ નિષિદ્ધ ગણાવા લાગ્યું.
ચારિકા
ચારિકા એટલે પ્રવાસ. તે બે પ્રકારની હતી: શીઘ્ર ચારિકા અને મદ ચારિકા. આ વિષે અંગુત્તરનિકાયના પંચકનિપાતના, ત્રીજા વગ્નના આરંભમાં સુત્ત છે, તે આ પ્રમાણે—
-
ભગવાન કહે છે, “ હે ભિક્ષુએ, શીઘ્ર ચારિકામાં પાંચ દાય સાંભળ્યું ન હોય તે સાંભળી સંશાધન થતું નથી. કેટલીક
છે. તે કયા? પહેલાં જે ધ વાકય શકાતું નથી. જે સાંભળ્યું હોય, તેનું
