________________
ભગવાન બુદ્ધે
“तथा जाति-कर्म-शरीरादिभिर्दूषितो जुंगितः । तत्र मातंग कोलिक- वरुड-सूचिक-छिंपादयोऽस्पृश्या જ્ઞાતિનુંપિતા:। स्पृश्या अपि स्त्री- मयूर - कुक्कुट - शुकादिपोषका वंशवरत्रारोहण - नखप्रक्षालन-सौकरिकत्व - वागुरिकत्वादिनिंदितकर्मकारिण : જર્મનું નિતા : । ચળવનિતા : તંતુન વામનદ્રાળप्रभूतयः शरीरजुंगिता: । तेऽपि न दीक्षा लोकेऽवर्णवादसंभवात् ।
૨૪૪
(
તેવી જ રીતે જાતિ, કમÇ, શરીર, ઈત્યાદિ વડે દૂષિત માણસને ગિત સમજવા. તેમાં માતંગ, ક્રાળ, વાંસફેાડા, દરજી, રંગારા ત્યાદિ લેકે અસ્પૃશ્ય જાતિગિત કહેવાય છે. સ્પૃશ્ય હેવા છતાં સ્ત્રી, મેાર,કુકડી, પાપટ વગેરે પાળવાં, બાંધ્યુ પર અને દોરડાપર કસરત કરવી, નખ સાફ કરવાં, ડુક્કર પાળવાં, પારધીનું કામ કરવું ઇત્યાદિ નિંદ્ય કર્યાં કરવાવાળા લેાકેા કમ`ગિત કહેવાય છે. હાથપગ વિનાના, પંગુ, કૂખડા, ઝિંગ્રેજી, ખાડા, ઇત્યાદિ લાકા શરીરજી ગિત છે. લાકામાં ટીકા થવાનેા સંભવ હાવાથી તેઓ પણ દીક્ષા આપવાને યેાગ્ય નથી. ૧
,
ખૌદ્ધ ભિક્ષુસંધમાં પ્રવેરા કરવા માટે જાતિ બિલકુલ આડે આવતી નથી. માણુસનાં કર્માં નિંઘ હોય તા તે તેને છેાડી દેવાં પડે છે, પણ તેથી તે દીક્ષાને માટે અયેાગ્ય ગણાતા નથી. અહિંદુના હિંદુ સમાજમાં પ્રવેશ
એમ હાવાં છતાં બૌદ્ધ અને જૈન એ બન્ને સંપ્રદાયાએ પરકીય લેાકાને હિંદુ સમાજમાં દાખલ કરી લેવાનું મહત્ત્વનું કાર્ય કર્યું. શ્રીક, શક, દૃશ્યુ, માલવ, ગુર્જર, ઇત્યાદિ બહારની જાતિએ હિંદુસ્તાનમાં વી, અને આ એ ધર્માંનાં મહાદ્રારા વડે તેમણે હિંદુ સમાજમાં
૧. પ્રવચનસારેાધાર, દ્વાર ૧૦૭. આ ઉતારા મુનિશ્રી જિનવિજયજીએ કાઢી આપ્યા, એ માટે તેમને! આભાર માનુ છું.
