________________
શ્રાવકસંઘ
પંચવર્ગીય ભિક્ષુઓની માહિતી જે પંચવર્ષીય ભિક્ષુઓને ભગવાને પહેલે ધર્મોપદેશ આપે, તેમના વિષેની માહિતી સુત્તપિટકમાં ઘણી જ ઓછી મળે છે. સૌથી પહેલે જેને બૌદ્ધધર્મને તવબોધ થયો, તે આજ્ઞા કૌડિન્ય લાંબા કાળ પછી રાજગૃહ આવ્યો અને તેણે બુદ્ધને સાષ્ટાંગ પ્રણિપાત કર્યા, એ ઉલ્લેખ સંયુત્તનિકાયના વંગીસ સંયુત્તમાં (નં. ૯) મળે છે. બી પંચવર્ષીય ભિક્ષ અસ્સ" (અજિત) રાજગૃહમાં માંદો હતો અને તેને ભગવાને ઉપદેશ આપે, એવી માહિતી ખધસંયુત્તના ૧૮મા સુત્તમાં મળે છે. આ બે સિવાય બાકીના ત્રણનાં નામો સુત્તપિટકમાં ક્યાંય મળતાં નથી.
જાતકની નિદાનWામાં અને બીજી અકથાઓમાં આ પંચવર્ષીય ભિક્ષઓની થોડી ઘણી માહિતી મળે છે. તેનો સારાંશ આ પ્રમાણે --
रामो धजो लक्खणो चापि मन्ती कोण्डओ च भोजो सुयामो सुदत्तो। एते तदा अट्ठ अहेसु ब्राह्मणा
छळंगवा मन्तं व्याकरिसु॥ રામ, વજ, લખણ (લક્ષ્મણ), મની (મંત્રી), કચ્છમ્મ (કૌડિન્ય); ભેજ, સુયામ અને સુદત્ત એ આઠ ષડંગ વેદ જાણવાવાળા બ્રાહ્મણ હતા. તેમણે બોધિસત્ત્વનું ભવિષ્ય જોયું.”
