________________
७
આત્મવાદ
આત્મવાદી શ્રમણા
નિવાપસુત્તમાં યુદ્ધના સમકાલીન શ્રમબ્રાહ્મણાના સ્થૂલરૂપે ચાર વગેર્ગો પાડવામાં આવ્યા છે. તેમાંના પહેલા વર્ગ યજ્ઞયાગ કરીને સેામર સ પીવાવાળા બ્રાહ્મણેાના છે. એવા વિલાસ વડે જ મેક્ષ મળે છે, એવી તેમની માન્યતા હતી. યજ્ઞયાગ અને સેામપાનથી કંટાળીને જે ઋષિઓએ અરણ્યવાસ સ્વીકાર્યાં અને તીવ્ર તપશ્ચર્યા આદરી તેમને સમાવેશ ખીજા વર્ડ્સમાં થાય છે. પણ તેઓ ઝાઝો સમય અરણ્યમાં રહી શકયા નહિ અને ફ્રી પાછા સંસારમાં આવીને મેાજશેાખમાં જ સુખ માનવા લાગ્યા. આના ઉદાહરણ રૂપે પરાશર, ઋષ્યશૃંગ ઇત્યાદિ ઋષિએ છે. આ ત્રીજા વર્ગના શ્રમબ્રાહ્મણા એટલે ગામની નજીકમાં જ રહી મિત ભાજન કરનાર શ્રમણા. પણ આ લેાકેા આત્મવાદમાં પડયા. કાઇ Łહે, કે આત્મા શાશ્વત છે, તેા કાઈ કહે કે તે અશાશ્વત છે—એવી જાતના વાવિવાદમાં પડવાથી તેએ પણ મારના સકંજામાં સપડાયા. ભગવાન ખુદ્દે આ આત્મવાદ છેાડી ધેા અને પેાતાનું તત્ત્વજ્ઞાન સત્યના પાયા ઉપર રચ્યું. આથી તેના શ્રાવર્કા મારતી જામાં સપડાયા નહિ, તેથી તેમને સમાવેશ ચેાથી જાતના શ્રમણમ્રાહ્મ ણામાં કર્યો છે.*
* પૃષ્ઠ ૬૯-૭૨.
