________________
ભગવાન બુદ્ધ
ગ્રંથમાં મહાપ્રજાપતિ ગૌતમીનું એક અપદાન છે, તેમાં તે કહે છે:
पच्छिमे च भवे दानि जाता देवदहे पुरे। पिता अजनसक्को मे माता सुलक्खणा ॥
ततो कपिलवत्थुस्मि सुद्धोदनघरं गता।
“અને આ છેલ્લા જન્મમાં હું દેવદહ નગરમાં જન્મી. મારો પિતા અંજન શાક્ય અને મારી માતા સુલક્ષણા. પછી (ઉમરલાયક થઈ ત્યારે) હું કપિલવસ્તુ નગરમાં શુદ્ધોદનને ઘેર ગઈ. (એટલે શુદ્ધોદન સાથે મારાં લગ્ન થયાં).'
ગતમીના આ સ્થનમાં કેટલું સચ છે એ કહી શકાતું નથી. કપિલવસ્તુ નગરમાં શુદ્ધોદનને ઘેર ગઈ એમ કહેવું એ ઉપર આપેલા વિવેચન સાથે બંધબેસતું આવતું નથી. પણ ગોતમી અંજનશાક્ય ને સુલક્ષણાની દીકરી હતી એ સ્થાને વિરોધી વચન ક્યાંય જડયું નથી, તેથી તે પોતે અને તેની મોટી બહેન માયાદેવી અંજનશાક્યની દીકરીઓ હતી અને તે બન્નેનાં લગ્ન શુદ્ધોદન સાથે થયાં એમ કહેવામાં વાંધો નથી. પણ એ લો એક સાથે થયાં કે જુદે જુદે વખતે થયાં તે જાણવાનું કશું સાધન નથી.
બેધિસત્ત્વના જન્મ પછી સાતમે દિવસે માયાદેવીને દેહાંત થયે, એ વાત બૌદ્ધસાહિત્યમાં જાણીતી છે. તે પછી બેધિસવના ઉછેરમાં અડચણ આવવાથી શુદ્ધોદને માયાદેવીની નાની બહેન સાથે જ લગ્ન કર્યા હોય એ વધુ સંભવનીય લાગે છે. એટલું ખરું કે ગતમીએ બધિસત્ત્વનું લાલનપાલન માની જેમ ખૂબ વહાલથી કર્યું. તેને સાચી માની ખોટ ક્યારેક જણાઈ નહિ હોય.
બેધિસત્વને જન્મ માયાદેવી દસ મહિનાની ગર્ભવતી હતી ત્યારે તેણે પિયેર જેવાની ઈચ્છા દર્શાવી. શુદ્ધોદનરાજાએ તેની ઈચ્છા જાણીને કપિલવસ્તુથી
- કારણ ભરંડુ કથાઉપરથી શુદ્ધોદન કપિલવસ્તુમાં રહેતો નહોતો એમ સાબિત થાય છે.
