________________
બત્રીશી-૧૮, લેખાંક-૯૬
૧૦૫૧ પૂરતા રમણીય છે, આ ભવમાં પણ દારૂણ પરિણામવાળા હોય છે) આવા સુખ અંગે મુદિતા.
(૨) સહેતુવાળા સુખ પર ઃ હિતકર પરિમિત આહારના પરિભોગથી જનિત સ્વાદિષ્ટરસનો આસ્વાદ સુખ જેવું આલોકનું જ જે એક ચોક્કસ પ્રકારનું પરિદષ્ટ સુખ કે જે સારા હેતુઓથી ઉત્પન્ન થયેલ છે. (અહીં પરિદષ્ટ લખ્યું છે, એટલે જણાય છે કે, અહીં આલોકના સુખની જ વાત છે, પરલોકના સુખની વાત નહીં, વળી સારા હેતુઓથી ઉત્પન્ન થયેલ” એમ જે જણાવ્યું છે એનાથી નિશ્ચિત થાય છે કે એ આ ભવમાં વિપરીત પરિણામ લાવનાર નથી. છતાં આ એવું સુખ છે જે પરભવમાં સુખદ નથી, કારણ કે એની વાત ત્રીજા પ્રકારમાં છે.)
(૩) અનુબંધવાળા સુખ પર ? અવ્યવચ્છિન્ન સુખ પરંપરાથી આલોક-પરલોકમાં અનુસરનાર એવું દેવ-મનુષ્ય ગતિઓમાં કલ્યાણની પ્રાપ્તિ સ્વરૂપ અનુબંધયુક્ત સુખમાં પણ ઈર્ષ્યા ન થાય એ માટે આ ત્રીજી મુદિતા ભાવના છે.
(૪) પ્રકૃસુખ પર ઃ મોહક્ષય વગેરે થવાથી ઉત્પન્ન થયેલ અવ્યાબાધ સુખ પ્રત્યે ઈર્ષ્યા ન જાગતાં પ્રમોદ ઉલ્લાસવો જોઈએ. ષોડશકજીમાં પણ કહ્યું છે – સુખમાત્ર વિષયમાં, સદ્ધતુવાળામુખમાં, અનુબંધયુક્ત સુખમાં અને પ્રકૃષ્ટ સુખમાં મુદિતા હોય છે.
ઉપેક્ષા ભાવનાઃ ઉપેક્ષા માધ્યચ્ય સ્વરૂપ છે. એ પણ ચાર પ્રકારે છે. અહિતમાં કરુણાથી, અનવસરમાં અનુબંધથી, અસાર સુખમાં નિર્વેદથી અને સર્વત્ર તત્ત્વચિંતનથી હોય છે.
(૧) અહિત વિષયમાં કરુણાથી ઉપેક્ષા થાય છે. જેમકે સ્વતંત્રપણે અપથ્યને સેવતા રોગીને કરુણાથી નિવારવાનો હોય, પણ એનું નિવારણ ન કરતાં કરુણાથી ઉપેક્ષા કરાય છે. આશય એ
