Agam Satik Part 37 Uttaradhyanan Sutra Gujarati Anuwad 1

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Shrutnidhi Ahmedabad

Page 78

૨/૫૦ . • વિવેચન - ૫૦
અનંતરોક્ત પરીષહોની પ્રવિભક્તિ – સ્વરૂપ સંમોહ અભાવરૂપ વિભાગો ભગવંત મહાવીરે પ્રરૂપેલ છે. તે પરીષહ પ્રવિભક્તિને તમને પ્રતિપાદિત કરીશ, તે ક્રમથી હું ઉદાહત કરું છું. “કાશ્યપે કહેલ છે” એ વચન શિષ્યનો આદર બતાવવાનો છે. સુંધા પરીષહ દુસહ હોવાથી કહે છે -
• સુત્ર - ૫૧, પર
ભૂખથી પીડાતા દેહવાળો તપસ્વી ભિક્ષ, મનોબળથી યુક્ત થઈ, ફળ આદિ ન દે, ન દાવે. ન સ્વર્ય રાંધે, ન રબાવે. સા વેદનાથી કાકા સમાન શરીર દુબળ થઈ જાય, કૃશ થઈ જાય, ધમનીઓ દેખાવા લાગે તો પણ માન-પાનનો માબાઝ અદમનથી વિચરણ કરે.
- વિવેચન - ૫૧, પર
ભુખ વડે સર્વાગી સંતાપ તે દિગિંછા પરિતાપ, તેના વડે - બુભૂક્ષા વ્યાપ્ત શરીર હોય, જેને તપ છે તેવા તપસ્વી, વિકૃષ્ટ અટ્ટમાદિ તપ - અનુષ્ઠાનવાળા, તેવા ગૃહસ્થો પણ હોય તેથી કહે છે - ભિક્ષુ - સાધુ, તે પણ સંયમ વિષયક બળ વાળો હોય તે ફલ આદિને સ્વયં ન છેદે, ન છેદાવે. સ્વયં રાંધે નહીં, રંધાવે નહીં, ઉપલક્ષણથી બીજા છેદનાર કે રાંધનારને ન અનુમોદે, તેથી જસ્વયંખરીદે નહીં, ખરીદાવે નહીં, ખરીદનારને અનુમોદે નહીં, ભુખથી પીડાવા છતાં નવાકોટિશુદ્ધિને ધારણ કરે.
કાલી – કાકજંઘા, તેના પર્વો મળે ધૂળ અને પાતળા હોય છે. તે કાલીપર્વ સમાન ઘૂંટણ - કૂર્પરાદિ જેમાં છે, તથાવિધ શરીર અવયવોથી સમ્યફ પણે તપરૂપ લક્ષમીથી દીપે છે તે “કાલીપગસંકાશ” કહેવાય. -x-x- તે જ વિકૃષ્ટ તપો અનુષ્ઠાનથી જેના લોહી - માંસાદિ સુકાઈ ગયા છે, હાડ અને ચામ માત્ર રહ્યા છે, તેથી જ કુશ શરીરી, ધમનિ - શિરા વડે વ્યાપ્ત છે. તેવા ધમનિસંતત, એવા પ્રકારની અવસ્થામાં પણ, પરિમાણરૂપ માત્રાને જાણ છે - અતિ લોલુપતાથી નહીં - તે ઓદનાદિ અશન અને સૌવીરાદિ પાનનો માત્રા, અનાકુલચિત્ત થઈ સંયમ માર્ગમાં વિચરે. અર્થાત સુધાથી અતિ બાધિત થવા છતાં નવકોટી શુદ્ધિ આહારને પામીને પણ લોલુપ ન બને કે તેની પ્રાપ્તિમાં દૈન્યવાન ન બને એ પ્રમાણે સુધા પરીષહ સહ્યો છે, તેમ કહેવાય અને સૂત્ર સ્પર્શ' એ તેરમાં દ્વાર સંબંધી નિયુક્તિ કહે છે -
• નિર્યુક્તિ • ૮૭, ૮૮ + વિવેચના -
નિર્યુક્તિ વિશે વિશેષ સ્પષ્ટતા કરતાં વૃત્તિકાર કહે છે - કુમારક આદિ વડે પ્રત્યેક બાવીશે પણ પરીષહોના ઉદાહરણ કહે છે તેથી બતાવે છે કે કુમારક એટલે ક્ષુલ્લક, લેખ - લયન, મલ્લય - આર્યરક્ષિતના પિતા, આનું સૂત્રસ્પર્શિત્વ સૂબસૂચિત ઉદાહરણના પ્રદર્શકત્વથી છે. અહીં નિર્યુક્તિકાર જે “ન છિન્દ' ઇત્યાદિ સૂત્ર અવયવ સૂચિત કુમારક ઇત્યાદિ દ્વારમાં કહેલ સુધા પરીષહનું ઉદાહરણ કહે છે.