Book Title: Agam 29 Mood 02 Dashvaikalik Sutra Part 01 Sthanakvasi Gujarati
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
અથ—અન્ય સમયમાં સિફ મુખ જ બાંધે, એ તાત્પર્યાથે થયે, અગર એ અર્થ નહીં કરવામાં આવે તે શ્રીભગવતીસૂત્ર આદિ અનેક આગમને વિરોધ અનિવાર્ય બનશે.
એવી જ રીતે પ્રવચનસારે દ્ધારની પર૩ મી ગાથામાં કહ્યું છે તથા પ્રકરણરત્નાકરના ત્રીજા ભાગમાં, અને શ્રીઉત્તરાધ્યયન સૂત્રનો કમલ સંયમપાધ્યાયરચિત સર્વાર્થ-સિદ્ધિ નામની ત્રીજા અધ્યયની ટીકામાં પણ એવું જ કહ્યું છે, એવી જ રીતે વિશેષાવશ્યક વૃદુવૃત્તિમાં પણ કહ્યું છે.
જેઓ મુખ પર મુખવઝિકા બાંધતા નથી, તેમના મતમાં આગમ-વિરોધ અનિવાર્ય છે. ભગવતીસૂત્ર ૨ શ. ૧ ઉ. માં સ્કઇંક અનગારના અનશન સમયમાં “
ર ઘુ ” ના પાઠની વિધિમાં કહ્યું છે-“પુરથા” ઈત્યાદિ.
એમાં વિચારણીય વિષય એ છે કે અંજલિ બાંધીને, બેઉ હાથ શિર પર ધારણ કરીને, પદ્માસન, લગાવીને, પૂર્વ દિશા તરફ મુખ કરીને બેઠેલા &દક અનગારે “નમોહ્યું ” પાઠનું ખુલ્લા મુખે કેવી રીતે ઉચ્ચારણ કર્યું ? કેમકે બેઉ હાથ માથા પર રાખેલા હતા. અને ખુલે મુખે તો મુનિ બેલે નહિ, કારણ કે એમ બેલવું શાસ્ત્રથી નિષિદ્ધ છે.
અન્તકૃતશાંગના ૬ વર્ગમાં “અતિમુલત' શીર્ષક પંદરમા અધ્યયનમાં કહ્યું છે “તા ' ઈત્યાદિ.
આ કથન મુજબ ભિક્ષાચરી (ગેચરી) ને માટે ગએલા શ્રી ગૌતમ સ્વામીએ એક હાથમાં ભિક્ષાનું પાત્ર લીધું હતું એ વાત સ્વયંસિદ્ધ છે અને બીજા હાથની આંગળી અતિમુક્ત કુમારે પકડી લીધી હતી. એ પ્રકારે જે શ્રી ગૌતમ સ્વામીના બેઉ હાથ રોકાઈ ગયા હતાં, તે તે વખતે હાથવડે મુખવસ્ત્રિકા મુખ પર કેવી રીતે રાખી હોય ? કિતુ સૂમ, વ્યાપી, સંપાતિમ છ તથા સચિત્ત રજને પ્રવેશ રેકવાને માટે એ સમયે પણ મુખવસ્ત્રિકાની આવશ્યક્તા હતી.
આવશ્યક-સત્રમાં “મિ માસમો ઘ૪ ઈત્યાદિ ક્ષમાશ્રમણદાન સૂત્રની વ્યાખ્યામાં વ્યાખ્યાકાર હરિભદ્રસૂરિએ પણ કહ્યું છે કે–“જય' ઇત્યાદિ.
અહીં બેઉ હાથમાં રહરણ લઈને એમ કહેતાં હરિભદ્રસૂરિએ એમ પ્રકટ કર્યું છે કે મુખ પર મુખત્રિકા બાંધવાની ભગવાનની આજ્ઞા છે. નહિ તે જે બેઉ હાથમાં રજોહરણ લઈ લીધે એટલે મુખ પર મુખવસ્વિકા ધારણ કરવાને માટે અન્ય ઉપાય અસંભવિત છે, અને ખુલે મુખે બેસવાથી ક્ષમાશ્રમણ આપવાનું જ વ્યર્થ બની જાય. સાધુઓએ ખુલે મુખે બોલવું એ શાસ્ત્રવિરૂદ્ધ છે, એ સંબંધમાં તે કેઈન વાધો નથી. બીજી વાત એ છે કે ક્ષમાશ્રમણદાનમાં હે ક્ષમાશ્રમણ એ સંબંધનને પ્રવેગ કહેલો છે. તેથી કરીને ગુરૂને પિતાની તરફ અભિમુખ કરવાને માટે વિશેષ–પ્રયન-પૂર્વક પણ ઉચ્ચારણ કરવાની જરૂર છે. અવ્યકત ભાષાથી સંબોધન કરવાનો સંભવ નથી. એ રીતે જે બીજા ઉપાયથી મુખ ન ઢાંકી શકાય તે ઉપર લખ્યા મુજબ જીની વિરાધના થયા વિના રહે નહિ. એ ઉપરાંત ક્ષમાશ્રમણદાનમાં ગુરૂની આજ્ઞાની પછી બોલ્યું જાય' એવું
શ્રી દશવૈકાલિક સૂત્ર : ૧
