Book Title: Agam 29 Mood 02 Dashvaikalik Sutra Part 01 Sthanakvasi Gujarati
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
જ અનુભાગબંધ યા રસબંધ કહે છે.
૧. શુભ કર્મોને અનુભાગ (રસ) દ્રાક્ષ, શેરડી, દૂધ મા મધના જેવો અતિમધુર હોય છે.
એના ઉપભેગથી આત્મામાં અત્યંત આનંદ ઉત્પન્ન થાય છે. અશુભ કર્મોનું ફળ લી બડો, કરિયાતું આદિની પેઠે અત્યંત તિક્ત હોય છે. એને અનુભવ કરવાથી જીવ અતિ. શય વ્યાકુળતા પ્રાપ્ત કરે છે. તીવ્ર તીવ્રતર આદિ સમજાવવાને ઉદાહરણ આપે છે–શેરડી યા લીંબડામાંથી કાઢેલે કેઈને ચાર શેર રસ “સ્વભાવિક રસ” કહેવાય છે. જે તેને અગ્નિ પર ઉકાળવાથી ત્રણ શેર રહે તો તે તીવ્ર કહેવાય છે, ફરી ઉકાળવાથી બે શેર રહે છે તે તીવ્ર તર કહેવાય છે. અને તેને ફરીથી ઉકાળતા. માત્ર શેર બાકી રહે તે તે તીવ્રતમ કહેવાય છે.
શેરડી અને લીબડાના એક શેર સ્વાભાવિક રસમાં જે એક શેર પાણી મેળવવા માં આવે તો મંદ બશેર પાણી મેળવતાં મંદતર અને ત્રણ શેર પાણી મેળવવાથી મંદતમ રસ કહેવાય છે.
(૪) જેમ કઈ મદકમાં આટા આદિને પ્રદેશ પરિમાણમાં બે તોલા હોય છે, કોઈમાં ત્રણ તલા હોય છે; એજ રીતે કેઈ કર્મદળમાં અધિક સંખ્યાવાળા પ્રદેશ હોય છે, કોઈ કર્મદળમાં ઓછી સંખ્યાવાળા પ્રદેશ હોય છે, એમ જૂનાધિક રૂપે કર્મવગણાઓની સાથે આત્માને સંબંધ થવે એ પ્રદેશબંધ છે.
છૂટવાને મોક્ષ કહે છે. મોક્ષના પણ બે પ્રકાર છે. (૧) દ્રવ્ય-મક્ષ અને (૨) ભાવમોક્ષ બેડી વગેરેથી છૂટવું એ દ્રવ્યમેક્ષ છે અને જ્ઞાનાવરણ આદિ આઠ કર્મરૂપી પોશથી આત્માનું મુક્ત થઈ જવું તે ભાવમોક્ષ છે.
અહીં સર્વ કર્મોને આત્યન્તિક અભાવથી ઉત્પન્ન થનારાં અનંત જ્ઞાન, શાશ્વત-સ્થિતિ કૃતકૃત્યતા, અવ્યાબાધ-સુખ-સ્વરૂપ ભાવમોક્ષને ગ્રહણ કરવામાં આવેલ છે.
બૌધમતાવલંબીઓ માને છે કે-“જેમ દીપક બુઝાઈ જાય છે તેમ આત્માને અભાવ થઈ જવો એ મોક્ષ છે.” કહ્યું છે કે
શ્રી દશવૈકાલિક સૂત્ર : ૧
૭૮
