Book Title: Agam 29 Mood 02 Dashvaikalik Sutra Part 01 Sthanakvasi Gujarati
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
શૈલેશીકરણ કા સ્વરૂપ તથા અયોગી ઘ્યાન કી સિદ્ધિ ઔર ખિન્નોં કે ઉર્ધ્વ સ્વરૂપગમન કા કથન
નયા ોનાઇત્યાદિ. જ્યારે ઘાતી કર્મોને જીતવાવાળા કેવળી ભગવાન્ લેક અને લાક ને જાણી લે છે ત્યારે ચેાગેાના નિરાધ કરીને શૈલીશી અવસ્થાને પ્રાપ્ત કરે છે,
(૩) અન્તર્મુહૂત માત્ર આયુ શેષ રહેતાં બાકી રહેલા ચારે અઘાતી કર્મોની સ્થિતિ સ્વભાવથી ખરાખર હાય તા નિષ્કંલક પરમ કલ્યાણના આશ્રયભૂત કેવળી પ્રભુ સૂક્ષ્મક્રિય નામના શુકલ ધ્યાનના ત્રીજા પાયાનું ધ્યાન પ્રારંભે છે. કિન્તુ જેમને ઉત્કૃષ્ટ આયુકમ છે માસ અવશેષ રહેતાં કેવળજ્ઞાન ઉત્પન્ન થાય છે, તેમને નિયમથી કેવળી સમુધાત કરવા પડે છે, કારણ કે એમનુ' આયુકમ' અલ્પ હાય છે અને એમનાં વેદનીય નામ ગેાત્ર કર્માંની સ્થિતિ વધારે હોય છે. તેથી કરીને તે પહેલાં સમુદ્લાતની દ્વારા ચારે કર્મની સ્થિતિ ખરાખર કરીને પછી ત્રીજા પાયાનું ધ્યાન આરભે છે.
જ્યારે જઘન્ય ચેગવાળા સ’જ્ઞી પર્યાપ્તકના મનેાદ્રવ્ય અને મનેાદ્રવ્યના વ્યાપારાથી અસ ખ્યાતગૃહીન મનાદ્રવ્યાનો પ્રતિ સમયે નિરોધ કરતાં અસંખ્યાત સમયેામાં સપૂણ મનાયેાગના નિરોધ કરીને પર્યાપ્ત દ્વીન્દ્રિયના વચનયાગના પર્યાયેાથી અસંખ્યાતગુણુહીન વચનચેાગના પર્યાયાના પ્રતિસમય નિરષ કરતાં સમસ્ત વચનયોગને નિરોધ કરે છે. વચનચેાગના સપૂર્ણ નિરોધ કરીને પ્રથમ સમયમાં ઉત્પન્ન નિગેાદિયા જીવના જઘન્ય કાયચાગના પાંચેાથી અસંખ્યાતગુણહીન કાયયેાગના પ્રતિસમય નિધ કરતાં અસ`ખ્યાત સમયેામાં બાદર કાયયેાગના પણ સવથા નિરોધ કરી નાંખે છે. અર્થાત્ સમસ્ત મનાયેાગ અને વચનચેાગના તથા ખાદર-કાયયેાગના નિરોધ થતાં સૂક્ષ્મક્રિયાઽનિયતિ નામના ત્રીજા ધ્યાનના આરંભ કરે છે. ત્રીજા ધ્યાનને સમયે શ્વાસેાાસરૂપ કાયયાગની સૂક્ષ્મ-ક્રિયા જ રહે છે, એ ધ્યાનથી તે સૂક્ષ્મ-ક્રિયાને પણ નિષ કરીને અયેગી થઇ જાય છે. અપેાગી થઈને અર્થાત્ તેરમે ગુણ સ્થાન થી ચૌદમાં ગુરુસ્થાનમાં પહેાચીને શૈલશી અવસ્થાને પ્રાપ્ત થાય છે. જેમાં શૈલે (પા)ના ઈશ (સ્વામી) સુમેરૂ પર્વતની પેઠે સ્થિરતા રહે છે તેને શૈલેશી અવસ્થા કહે છે, અથવા શીલ યથાખ્યાત ચારિત્ર) ના ઈશ (સ્વામી) ને શીલેશ કહે છે, એની અવસ્થાને શલેશી કહે છે. એ શૈલેશી અવસ્થાને પ્રાપ્ત થઇને, નહી ધીમે કે નહિ જદ્દી અર્થાત્ મધ્યમ કાલથી અ-૬~૩-હ એ પાંચ હસ્વ અક્ષરાના ઉંચ્ચા રણમાં જેટલે સમય લાગે એટલા સમય સુધી ચૌદમે યાગિકેવળી ગુણસ્થાનમાં રહીને સમુચ્છિન્નક્રિયા પ્રતિપાતિ ધ્યાન ધ્યાવે છે.
પ્રશ્ન—હૈ ગુરૂ મહારાજ ! મનની સ્થિરતાને ધ્યાન કહે છે. કેવળી ભગવાનને એ સમયે મન રહેતું નથી, એટલે સૂક્ષ્મક્રિયાનિવૃતિ શુકલધ્યાનને ધ્યાન કેવી રીતે કહી શકાય ? ઉત્તર—સ્થિરતાને જ ધ્યાન કહે છે. એ સ્થિરતા જેવી છદ્મસ્થના મનાચેાગની ડ્રાય છે તેવીજ કેવળીના કાયયેાગની સ્થિરતા હાય છે; તેથો તેને ધ્યાન કહે છે.
પ્રશ્ન—તે સમુચ્છિન્નક્રિયા–અપ્રતિપાતિ-શુકલ-ધ્યાનને ધ્યાન કેવી રીતે કહી શકાય ? કારણ કે ત્યાં કાયયોગના પણ અભાવ છે.
ઉત્તર——જેમ કુંભારનેા ચાકડો, તેને ફેરવનાર દંડ આદિના સચૈાગ ન થવા છતાં પણ પૂર્વકાળના વેગથી ઘુમ્યા કરે છે, તેમજ મન વચન કાર્યને નિરોધ થઈ ગયા પછી
શ્રી દશવૈકાલિક સૂત્ર : ૧
૮૭
