Book Title: Agam 29 Mood 02 Dashvaikalik Sutra Part 01 Sthanakvasi Gujarati
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
મેાક્ષસ્થાનની પ્રાપ્તિ વિના જન્મ-જરા મરણુ આદિથી થતાં અપરિમિત દુઃખ ભાગવતાં જીવ આ સંસારરૂપી ખાડામાં પડીને કષ્ટ લાગવે છે.
પ્રશ્ન-આત્મા અમૃત (અરૂપી) છે અને કમ ભૂત (રૂપી) છે. એ કારણે એ બેઉના પરસ્પર બંધ કેવી રીતે થઇ શકે ? જો મૂતને! બંધ અમૂર્તીની સાથે થઇ શકે તે આકાશાસ્તિકાય, ધર્માસ્તિકાય, અધર્માસ્તિકાય અને કાલની સાથે પણ કર્મોના બંધ થઇ જશે, કારણ કે તે પણ અમૃત છે.
ઉત્તર-તમે કહેા છે કે આત્મા અમૃત છે, તે બતાવા કે આત્મા સર્વથા અમૂત છે કે કથંચિત અમૂત છે ? જો કહેશે કે આત્મા સથા અમૃત છે તે હેતુ અસિદ્ધ થઈ જશે, કારણ કે આગમમાં આત્માને સવથા અમૃત માન્યા નથી.
અગર કથંચિત્ અમૃત' કહેશે। તા કથ ંચિત્ મૃત પશુ થશે, અને જે (સંસારાવસ્થાની) અપેક્ષાએ આત્મા ભૂત' છે તે અપેક્ષાએ કર્માંના મધ થાય છે. મુકતાત્મા ભૂત નથી તેથી તેને બંધ પણ થતા નથી.
અથવા જેમ આકાશ અમૃત છે અને ઘટ મૂત છે, તથાપિ એ બેઉના સંચાગ-સમ ધ થાય છે, અને જેમ મૂત હાથ તથા હાથથી થનારી અમૂત ક્રિયાના ખીજાએએ સમવાયસંબધ સ્વીકાર્યાં છે, એ પ્રકારે અમૂત આત્મા અને મૃત` કના બંધ પણ યુક્તિયુક્ત જ છે. અથવા જેમ આત્માથી સખદ્ધ આ શરીર પ્રત્યક્ષથી સિદ્ધ છે તેમ પલેાકમાં ગમન કરાવનારૂં કામણુ શરીર પણ આત્માથી સંબદ્ધ છે એવે સ્વીકાર કરવા જોઈએ.
જો એમ કહેા કે અપૂર્વ' યા અદૃષ્ટ' ને કારણે આ શરીર પરલેકને માટે ગતિ કરાવે છે, તેા અમે પૂછીશું કે એ અદૃષ્ટ અમૃત છે કે મૂર્ત ! અમૂત છે તે સ્થૂલ મૃત શરીરની સાથે અદૃષ્ટના સચેગ કેવી રીતે થયા ?, તમારે મતે એમ થવુ* અસ’ભવિત છે. અદૃષ્ટના સબધ વિના સ્થૂલ શરીરમાં ચેષ્ટા થઈ શકતી નથી. સંભવ માને તે આત્મા અને ક ના સંચેાગે શે! અપરાધ કર્યાં છે ? અર્થાત્ જો અમૂર્ત અષ્ટ અને મૃત શરીરના સ ંબંધ થઈ શકે છે તે। આત્મા અને કમના પણ સયાગ થઈ શકે છે.
અગર અષ્ટ (ભાગ્ય ) ને મૂત માના તે અમૃત આત્માની સાથે એને સબધ સ્વી કારવાથી એમ માની લીધુ` કે અમૂત અને મૂતના સંબંધ થાય છે, જેમ આંધળા સપ અહી’-તહીં ભટકીને પછી દરમાં પ્રવેશ કરે છે, તેમ તમે કલ્પનાથી અહીં-તહી દોડીને છેવટે અમૂર્ત ના મૂતની સાથે સબંધ સ્વીકાર કરી લીધા.
પ્રશ્ન-કમ ના સંચાગ થયા પછી આત્મા ભૂત થાય છે અને મૂર્ત થયા પછી અંધ થઈ શકે છે, પરન્તુ કર્મ બંધ થયા પહેલાં તે આત્મા ભૂત' ન હતા, અમૂત' હતા, પછી મધની સ’ભાવતા કેવી રીતે હાઇ શકે છે ?
ઉત્તર-જેમ ખાણમાં રહેલા સુવણુ તથા પાષાણુના સંબંધ અનાદિ કાળના છે. તેમ જીવ અને કમના પણ સંબંધ અનાદિકાળના છે.
કાંઈ- કેાઈ એમ કહે છે કે જેની આદિ નથી તેના અંત પણ હાતા નથી, જેમકે જીવ અને આકાશને સબંધ કાપિ નષ્ટ થતા નથી, એ નિયમાનુસાર જો જીવ-કમના સંબધ અનાદિકાળના છે તે કદાપિ તેના અંત થશે નહિ, પછી કાઇને મેાક્ષ મળી શકશે નહિ.
એનું એ કથન દૂષિત છે, કારણ કે ઘટ આદિને પ્રાર્ અભાવ જો કે અનાદિકાળને છે; તાપણું ઘટ ઉત્પન્ન થતાં જ તેના અંત થઈ જાય છે. ખીજ તથા વૃક્ષની પરપરા પદ્મ અનાદિકાળની છે તથાપિ જો ખીજ મળી જાય તેા એ પરંપરાના અભાવ થઈ જાય છે, તેથી
શ્રી દશવૈકાલિક સૂત્ર : ૧
૭૬
