Book Title: Agam 29 Mood 02 Dashvaikalik Sutra Part 01 Sthanakvasi Gujarati
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
પ્રતિમા–(પડિમા) ધારી શ્રાવકેની ભિક્ષા પ્રશસ્ત એ કારણથી છે કે એ શ્રાવક હોવા છતાં સાધુના જેવી ઉત્કૃષ્ટ ક્રિયાનું પાલન કરે છે. આ ભિક્ષાને “સર્વસમ્પત્કરી' પણ કહે છે, કારણ કે તેથી આત્માની સમસ્ત સમ્પત્તિ જ્ઞાન દર્શન સુખ આદિની પ્રાપ્તિ થાય છે. એ ભિક્ષાનાં બીજા છ નામ પણે કહેલાં છે. (૧) માધુકરી (ભ્રામરી), (૨) બેચરી, (૩) ગડુલા, (૪) અક્ષાંજના, (૫) ગર્તાપૂરણી, અને (૬) દાહ શમની.
(૧) માધુકરી (જામરી)નું સ્વરૂપ પહેલાંની ગાથામાં કહ્યું છે. | (૨) ગોચરી-જેમ ગાય જ્યાં ઓછું ઘાસ જુએ છે ત્યાં છે કોળિયો લે છે, અને જ્યાં વધુ ઘાસ જુએ છે ત્યાં પહેલાથી વધુ મટે ગ્રાસ (કોળી) લે છે, ઘાસને મૂળમાંથી ઉખાડતી નથી. એ રીતે ભિક્ષુ એક સ્થાનેથી જ પૂરાં અશન પાન આદિ ગ્રહણ ન કરે, કિંતુ ગૃહસ્થને ફરીથી આરંભ-સમારંભ ન કરે પડે એ વિચાર કરીને અશનાદિ લે, તેને ગોચરી કહે છે, અથવા જેમ વિવિધ બહુમૂલ્ય વસ્ત્રાભૂષણથી સજજ થએલી સુન્દર યુવતી સ્ત્રી ગાયને ઘાસ નીરવા આવે છે, તે ગાય તેની સુંદરતા જેતી નથી. પરતું ઘાસ પર જ દષ્ટિ રાખે છે, તે પ્રમાણે ભિક્ષુ આહારાદિ આપતી સ્ત્રીનું સૌંદર્ય, સુવેશ, આભૂષણ આદિનું નીરીક્ષણ ન કરે, કિંતુ અશનાદિની શુદ્ધિ પર જ દષ્ટિ રાખે તેને ગોચરી કરે છે.
(૩) ગલેપા-જેમ ગુમડા ઉપર જરૂરી કરતાં વધારે લેપ કરવાથી લેપ આમ-તેમ ફેલાઈ જાય છે અને આસપાસનો નીરગ પ્રદેશ પણ ખરાબ થઈ જાય છે. અને જે ગૂમડા ઉપર બિલકુલ ૫ ન કરવામાં આવે તે રેગ શાન્ત થાય નહિ, એવી જ રીતે સાધુ જે પ્રમાણથી અધિક આહાર કરે તે પ્રમાદ આદિ દેષ ઉત્પન્ન થવાથી સ્વાધ્યાય આદિ ક્રિયાઓનું પૂરું પાલન કરી શકતો નથી, અને બિલકુલ શેડો આહાર કરે તે ક્ષુધાવેદનીયની શાન્તિ નહિ થવાથી વૈયાવૃત્ય આદિ સાધુની ક્રિયાઓ થઈ શકતી નથી તેથી નિર્દોષ અને પરિમિત આહાર લે એ “ગડુલેપા” ભિક્ષા કહેવાય છે.
(૪) જેમ કેઈ માણસ ગાડામાં બેસીને ઈચ્છિત સ્થાન પર જવા ઈચ્છે છે. પરંતુ ગાડાને બિલકુલ તેલ ન ઉંજે તે એ ગાડું ચાલી શકતું નથી અને જે વધારે પડતું તેલ ઉંજે તે તે વૃથા જાય છે. એટલું જ નહિ પણ હાનિકારક પણ નીવડે છે. એ રીતે મોક્ષ પુરી સુધી પહોંચવાને માટે શરીર–શકટ (ગાડ) ને આહારાદિ રૂપ તેલ બિલકુલ ન ઉજવામાં આવે તે સંયમ-યાત્રાને સમ્યફ નિર્વાહ થઈ શકતો નથી, અને અધિક આહાર આપવામાં આવે તે રેગાદિ થવાથી વિનય કૃત આદિ સમાધિ થઈ શકતી નથી. તેથી પરિમિત આહાર લે એ “અક્ષાંજના' ભિક્ષા કહેવાય છે.
(૫) ગપૂરણ-જેમ કે ગૃહસ્થને ઘેર જવા-આવવાના માર્ગ પર કેઈ કારણથી ખાડો પડી જાય છે તે તેને દેખતાં જ તે ગૃહસ્થ શીધ્ર માટી, પથરના ટુકડા, વગેરે જે કાંઈ મળે તે લઈને ખાડાને પૂરી નાખે છે. પણ એમ નથી વિચારતો કે સારી ઈટ અને પથરાઓથી જ પૂરીએ. જે ન પૂરે તે ભારે આપત્તિ આવી પડવાની સંભાવના રહે છે. એ રીતે મુનિ સુધા–વેનીયને લીધે અંત-પ્રાંત આદિ નિરવઘ આહાર લઈને ખાલી ઉદર ભરી લે છે. તેને ગપૂરણી કહે છે.
(૬) દાહ શમની–જે સમયે ઘરમાં અગ્નિ ભભૂકી ઉઠે તે સમયે ઘરને ધણી જલ્દી જલ્દી પાણી, કાદવ, ધૂળ, માટી વગેરે જે કાંઈ મળી જાય તે નાંખીને આગ બુઝાવે છે. તે
શ્રી દશવૈકાલિક સૂત્ર : ૧
