Agam 29 Mood 02 Dashvaikalik Sutra Part 01 Sthanakvasi Gujarati

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 41

વેદ રૂપી અગ્નિને શાન્ત કરી નાખે છે. ભયંકર વિશાળ ભવાટવીમાં પટન કરતાં ભાગરૂપી અગ્નિની ભભકતી જ્વાલામાંથી ઉત્પન્ન થતાં સંતાપના સમૂહને શુદ્ધ ભાવનાથી શાન્ત કરી નાંખે છે. ‘સમનસૂ' શબ્દને અથ એવા છે કે-જેનું મન સ્વ અને પરમાં સમાન હોય, અથવા જેનાં મનાયેાગ હંમેશ શુદ્ધ રહે. ‘સમણુ' શબ્દના અર્થ એવા થાય છે કે-જે સમ્યક્ પ્રકારે પ્રવચનનું પ્રતિપાદન કરે છે અથવા ચારે કષાયને જીતી લે છે,
પરિગ્રહના બંધનથી રહિત અર્થાત્ ધમનાં ઉપકરણા પ્રવાય એક સેાય કે તણખલા જેટલે। પણ પરિગ્રડું ન રામનારાઓને મુક્ત કહે છે.
પેરિગ્રહના એ ભેદ છે. (૧) બાહ્ય અને (ર) આભ્યંતર. પહેલા બાહ્ય પરિગ્રહ ધન– ધાન્યાદિ નવ પ્રકારના છે. બીજો આભ્યતર પરિગ્રડ-(૧) મિથ્યાત્મ, (૨)વેઢ, (૩) પુરૂષવેદ. (૪) નપુ ંસકવેદ, (૫) હાસ્ય, (૬) રતિ, (૭) મતિ, (૮) શાક (૯) ભય, (૧૦) જુગુપ્સા (૧૧) ક્રોધ, (૧૨) માન, (૧૩) માયા, અને (૧૪) લાભ, એ ભેદોએ કરીને ૧૪ પ્રકારના છે.
સ્વ અને પરના મેાક્ષ સંબધી સુખને સાધનારા સાધુ કહેવાય છે. એવા સાધુ, આપવામાં ભાવતા અશન આદિની એષણામાં પ્રવૃત્ત થાય છે, આહાર પાણીની વિશુદ્ધિમાં લીન રહે. અહી સુધી દૃષ્ટાન્ત અને ક્રાર્યાંન્તિકની પરસ્પર સમાનતા ખતાવી છે. હવે તેમાં જે અંતર રહેલુ છે તે બતાવે છે. તે અંતર એ છે કે-જેમ ભ્રમર પુષ્પામાં અનુરક્ત થાય છે તેમ ગૃહસ્થે આપેલા અશન પાન આદિના શેાધનમાં સાધુ પ્રવૃત્ત થાય બેટિક, શાય, તાપસ, ગૈરિક અને આજીવિક આદિ પણ જનતામાં શ્રમણ કહેવાય છે, તેનુ નિરાકરણ કરવા માટે ગાથામાં મુન્ના (મુદ્દા) કહ્યુ છે નિહૂનવ આદિ પણ વ્યવહાર કરીને મુક્ત કહેવાય છે, તેથી તેનુ નિરાકરણ કરવાને સાદુળો (લાધવ) પદ આપેલુ છે. ભ્રમર અણુઆપેલા પુષ્પના રસનું પાન કરે છે, કિન્તુ શ્રમણ અણુપેલાં ભાજનનુ ગ્રહણ કરવાની ઈચ્છા પણ કરતા નથી, પછી ગ્રહણ કરવાની વાત જ કર્યા રહી ? આ ભેદને પ્રક્ટ કરવાને માટે જ્ઞાન શબ્દ, સચિત્ત આહારનું નિરાકરણ કરવાને માટે મત્ત શબ્દ, અને આધાકમી આદિ દેાષવાળા આહારના વ્યવચ્છેદ કરવાને માટે ઘળા શબ્દ ગાથામાં આપવામાં આવેલ છે.
આ એ ગાથાઓમાં દૃષ્ટાંત અને ક્રાન્તિક બતાવીને એમ પ્રકટ કરવામાં આવ્યું છે કે સાધુઓએ કેવા પ્રકારની ભિક્ષા લેવી જોઇએ, માટે ભિક્ષાના ભેદો કહે છે——
ભિક્ષા એ પ્રકારની છે લૌકિક ભિક્ષા અને લેાકેાત્તર ભિક્ષા. લૌકિક ભિક્ષાના પણ એ ભેદો છે. (૧) દીનવૃત્તિ, (૨) પૌરૂષઘ્ની, પેાતાનુ પેટ ભરવામાં અસમર્થ દીન, હીન, અનાથ લૂલા, લંગડાની ભિક્ષા દીનવૃત્તિ કહેવાય છે. પાંચ આસવાનું સેવન કરનારા, પાંચે ઇન્દ્રિચેાના વિષયામાં ચિત્તને સદા આસકત રાખનારા પાંચ પ્રકારના પ્રમાદેશમાં પ્રવૃત્તિ કરનાર1, ભાગરૂપી આમિષમાં અભિલાષા રાખનારા, બાળ-બચ્ચાંને ઉત્પન્ન કરનારા, એવા નકામા મનુષ્યોને આપવામાં આવતી ભિક્ષા પૌરૂષની કહેવાય છે, કારણ કે તેથી એમનુ પૌરૂષ
નષ્ટ થઈ જાય છે.
લેાકેાત્તર ભિક્ષા એ પ્રકારની છે. (૧) અપ્રશસ્ત, (ર) પ્રશસ્ત. અલસન્ન અને પાર્શ્વ સ્થ આદિની ભિક્ષા અપ્રશસ્ત અને પંચ મહાવ્રતધારી, ષટ્કાયરક્ષક, પાંચ સમિતિ ત્રણ ગુપ્તિનું પાલન કરનારા મુનિની તથા પ્રતિમા-( પઢિમા )-ધારી શ્રાવકાની ભિક્ષા પ્રશસ્ત કહેવાય છે.
શ્રી દશવૈકાલિક સૂત્ર : ૧
૨૬