Agam 29 Mood 02 Dashvaikalik Sutra Part 01 Sthanakvasi Gujarati

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 77

અને બાદર ( સ્થૂલ ) કાયવાળા ગાય હાથી આદિ જીવેાના પ્રાર્થેાને કદાપિ અતિપાત નહિ કરૂ, જો કે સૂક્ષ્મ-નામકની પ્રકૃતિવાળા સૂક્ષ્મ પ્રાણીઓની કાયિક હિં‘સા થતી નથી. તાપણું વચન અને મનથી થઈ શકે છે; જેમકે-એ મરી જાય તે સારૂ” એમ કહેવું તે વચનથી `િસા છે, અને ઘાતની ભાવના કરવી એ મનથી Rs'સા છે, તેથી કરીને સુમને પણ અહી' ગ્રહણ કરેલ છે. સૂક્ષ્મ અને બાદરના પણ બે-બે ભેદ છે. (૧) ત્રસ, અને (ર) સ્થાવર, સૂક્ષ્મ ત્રસ કુચુવા આદિ છે. સૂક્ષ્મ સ્થાવર લીલન-ફૂલન આદિ વનસ્પતિ છે, માદર ત્રણ-મેઢા ઘેાડા રાઝ વગેરે છે. અને બાદર સ્થાવર-ભૂમિ આદિ છે. એ સર્વ પ્રાણીઓને કદાપિ પ્રાણથી ત્રિયુક્ત કરીશ નહીં', બીજા વડે કરાવીશ નડ્ડી' અને કરનારને ભલેા જાણીશ નહીં.
હે ભગવન્ ! હૂં પ્રથમ માત્રતને પાળવા માટે ઉદ્યત થયા છું, તેથી આજથી મારે અધા પ્રકારના પ્રાણાતિપાતનાં પ્રત્યાખ્યાન છે. (૧) (૮)
જેમ વૃક્ષ—લતા આ પાણીથી પુષ્ટ થાય છે તેમ મૃષાવાદને ત્યાગ કરવાથી પ્રાણા. તિપાતવિરમણ મહાવ્રતની પુષ્ટિ થાય છે. એટલે પ્રાણાતિપાતવિરમણુની પછી બીજા મૃષાવાવિરમણુ મડ઼ાત્રનનું વ્યાખ્યાન કરે છે-અદાવરે રોન્ચે ઈત્યાદિ.
(૨) મૃષાવાદવિરમણુવ્રત,
હે ભગવત્ પ્રથમ મહાવ્રતની પછી ખીજા મહાવ્રતમાં મૃષાવાદથી વિરમણુ હાય છે. મૃષાવાદ ચાર પ્રકારના છે. તે આપ્રમાણે-(૧) સદ્ભાવપ્રતિષેધ, (૨) અમૃતાભાવન (૩) અર્થાન્તરાભિધાન, (૪) ગાઁ..જી અત્ર માદિ પદાર્થોના અસ્તિત્વનું નિરાકરણ કરવુ એ સદ્દભાવપ્રતિષેધ મૃષાવાદ છે, જેમકે-આત્મા નથી, પરલેાક નથી, પુણ્ય નથી. પાપ નથી, ઈત્યાદિ. (૧) જીવ અજીવ આદિ તત્ત્વાનુ` અયથાર્થ સ્વરૂપ પ્રતિપાદન કરવું એ અભૂતભાવન મૃષાવાદ છે, જેમકે-આત્મા અંગૂઠા જેવડા છે, નિષ્ક્રિય છે યા સવરંગત છે.’(૨) એક પદાથને મીજો પદાથ કહી દેવા એ અર્થાન્તરાભિધાન મૃષાવાદ છે, જેમકે ગાયને ગધેડા કહેવા યા ગધેડાને ગાય કહેવી.’ (૩) બીજાની હીનતા પ્રકટ કરવી, અથવા હિંસા તથા કઠોરતા યુક્ત સત્યવચન કહેવાં એ ગહારૂપ અસત્ય છે; જેમકે- એ મારી નાંખવા ચેાગ્ય છે; આ આંધળા ! અહી' આવ. આ મહેરા ! એ લંગડા ! અહીં આવ' ઈત્યાદિ (૪)
એ ચાર પ્રકારના મૃષાવાદાના પણ દ્રવ્ય ક્ષેત્ર કાળ ભાવના ભેદે કરીને ચાર ચાર ભેદ થાય છે. ધર્માસ્તિકાય અધર્માસ્તિકાય આદિ છ દ્રબ્યાના સ્વરૂપની અન્યથા પ્રરૂપણા કરવી એ દ્રવ્ય-સદ્ભાવપ્રતિષેધ છે લેાક અને અલેાકનું અયથાર્થ નિરૂપણ કરવું એ ક્ષેત્ર-સદૂભાવ પ્રતિષેધ છે, ક્ષણ મુહૂત દિન આદિના સ્વરૂપનું મિથ્યા કથન કરવું એ કાળ-સદ્ભાવપ્રતિષેધ છે. રાગ દ્વેષ આદિ ભાવાનું વિપરીત સ્વરૂપ બતાવવુ એ ભાવ-સદ્ભાત્રપ્રતિષેધ છે. એ પ્રકારે અન્ય ત્રણ ભેદની ચતુભ`ગી સમજી લેવી; જેમકે-દ્રવ્ય-અદ્ભૂત ભાવન. ક્ષેત્રઅમૂદ્ ભાવન ઈત્યાદિ.
હું ભગવન્ હું સર્વ પ્રકારના મૃષાવાદના પ્રત્યાખ્યાન કરૂં છું' મૃષાવાદ કયા કયા કારણથી થાય છે ! તે હવે કહે છે—
જીવના ક્રોધ-માહનીય પ્રકૃતિના ઉડ્ડયથી સ્વ-પરના ચિત્તમાં વિકાર કરવાવાળા અનુકપારહિત ક્રૂરતારૂપ જીવના વૈભાવિક-પરિણામ એ ક્રોધ છે,
શ્રી દશવૈકાલિક સૂત્ર : ૧
૬૨