Book Title: Agam 29 Mood 02 Dashvaikalik Sutra Part 01 Sthanakvasi Gujarati
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
સુખાની સામગ્રીમાં મન ન લગાડ. જેની કામના કરવામાં આવે છે તેને કામ કહે છે. એ કામેા (શબ્દ, રૂપ, ગંધ, રસ, સ્પશ આદિ ઇન્દ્રિય-વિષયા) ની અપેક્ષા ન રાખ, એમ કરવાથી દુઃખાનું અસ્તિત્વ રહી શકશે નહિ, એનેા નાશ જ સમજ, કેમકે કામ જ દુ:ખતુ' કારણ છે.
શકા-હે ગુરૂ મહારાજ ! જેમ ભેાજન કરવાથી ભૂખ શાન્ત થઈ જાય છે. અને પાણી પીવાથી તરસ છીપે છે, તેમજ વિષયેાનું સેવન કરવાથી વિષય સેવનની ઇચ્છા શાન્ત થઇ જાય, તા પછી તાપના આદિ બાહ્ય તપ કરવાની શી જરૂર ?
ઉત્તર~~~ડે શિષ્ય ! એવી શકા કરવી ઉચિત નથી, કાણુ કે વિષયાની વાસના (ઈચ્છા) જ બધા અનર્થાતું મૂળ છે. અને ચારિત્રરૂપી વૃક્ષના મૂળને ઉખાડનારી છે. તે રાગદ્વેષને દૃઢ કરે છે. પરદેશ ગયેલા કોઈ ઇમિત્ર જીવતા હાય પરંતુ તેના મૃત્યુના સમાચાર મળે તે। સગાં-સંબંધીએ રાવા લાગે છે. અને જો તે મરી જાય પણ મરવાના સમાચાર ન મળે તા કાઈ પણુ રાતું નથી; એથી સમજાય છે કે ચિત્તના વિકારજ સુખદુઃખનું મુખ્ય કારણ છે.
એ કારણથી જ્યાંસુધી મનમાંથી વિષયવાસનાને સમૂળા ત્યાગ નથી થતા ત્યાંસુધી આઠે કર્મોની ઉત્પત્તિને રોકી શકાતી નથી કારણ કે તેનુ મૂળ વિષયવાસના છે. કહ્યું પણ છેકે“ભલે કાઈ ગમે તેટલાં શાસ્ત્રોતુ મનન કરી લે, અથવા ખોજાઓને શીખવે. પરન્તુ જ્યાંસુધી વાસનાના ત્યાગ કરીને સમિતિ શ્રુપ્તિ આરૂિષ સંયમની આરાધના કરી લેતા નથી, ત્યાંસુધી મેાક્ષ પ્રાપ્ત કરી શકતા નથી,” (૧)
જેમ પક્ષી આકાશમાં સ્વચ્છન્દ વિહાર કરે છે, તેમ અનુપમ અલૌકિક આન ંદમય માક્ષમાગ માં વિહાર કરનારા સંયમી પણ અપ્રતિબંધ વિહારી હેાય છે. પરતુ જેવી રીતે જાળમાં ફસાયેલા પક્ષીઓ ઉડવાના યત્ન કરે છે. પશુ ઉડી શકતાં નથી, તેવી રીતે વિષયના સેવાનની આશારૂપ વાસનાથી વાસિત અંતઃકરણવાળા મુનિએ મોક્ષમાર્ગને ન પામતાં અ પ્રતિબંધ વિહારથી વંચિત રહે છે, હું શિષ્ય ! આ વિષયવાસનાને એવી વિશાળ નદી સમજ કે જેને પાર પામવા અત્યંત કઠણ છે. કહ્યુ' છે કે—
આશા નદીના જેવી છે, તેમા મનેરથરૂપી જળ ભરેલું છે. તૃષ્ણારૂપી તર’ગેા ઉછળી રહ્યાં છે, રાગરૂપી ગ્રાહ એમાં નિવાસ કરે છે, નાના પ્રકારના વિચારે તેમા પક્ષીરૂપ છે, અ ધીરતારૂપી વૃક્ષને ધ્વંસ કરવાવાળી છે. ચિન્તા એના તટ છે. એ નદીને પાર કરવી અત્યંત કઠણ છે. જે મુનીશ્વર એ નદીને પાર કરે છે તે જ સુખી થાય છે,” (૧) અને વળી શ્રવણ કરે
વિષયાને શાપાશ ક્રુત્યાજ્ય છે. જેએ એ પાશથી મુક્ત થઈ જાય છે તે જ મેાક્ષમાર્ગના અધિકારી અને છે-બીજા નહિ, પછી ભલે તે બધાં શાસ્ત્રાના પાર'ગત કેમ ન હાય ?” (૧)
હે શિષ્ય ! એ રીતે વિષય ભાગવવાની ઈચ્છા જ મહાન અને ઉત્પન્ન કરે છે. તે વિષયાના સેવનની ખાખતમાં તે કહેવું શુ' ? બસ, તું સમજી લે કે-જેમ સુખ પામ વાની ઇચ્છાથી પતંગા દીપકમાં હામાય છે, અથવા કોઇ ભેળા માણસ લાકડું સમજીને ગ્રાહ ( મગર ) ને પકડી લે અને તેને આધારે નદી પાર કરવા ઈચ્છે તા કદાપિ તેને મના રથ સફળ ન થાય પરન્તુ તેને પ્રાણુ ત્યજાતે જ વખત આવે, તેમ “ વિષય ભાગવવાથી વિષયાની વાસના મટી જશે. ” એમ વિચારવું એ ખરાબર નથી.
શ્રી દશવૈકાલિક સૂત્ર : ૧
૩૬
