Agam 29 Mood 02 Dashvaikalik Sutra Part 01 Sthanakvasi Gujarati

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 40

પર બેસી ન રહેનાર; એ શબ્દ આપવાને આશય એ છે કે સાધુએ અહીં-તહીં ભ્રમણ કરીને થોડો થોડો આહાર લેવો જોઈએ, જેથી ગૃહસ્થ ફરી આરંભ ન કરે, મર્યાદા અર્થ. વાળે આ ઉપસર્ગ આપવાનું તાત્પર્ય એ છે કે જેટલા આહારની આવશ્યકતા હોય એટલે જ લે. વધારે નહિ
ગથાના ઉત્તરાર્ધમાં “y' એ એકવચનથી એમ સૂચિત થાય છે કે જેમ ભમરો એક પણ પુષ્પને પીડા ઉપજાવતા નથી. તેમજ સાધુએ કેઈપણ દાતાને કષ્ટ ન ઉપજાવવું.
* જેમ મેઘ, કેઈને ઉદેશ્ય કરીને પાણી વરસાવતું નથી. અથવા જેમ વૃક્ષ, પિતાના નામ-ગોત્ર કર્મના ઉદયથી જ કાઈને ઉદ્દેશ્ય કર્યા વિના સ્વભાવથી જ ફલ-ફલ ઉત્પન કરે છે. તેમ ગૃહસ્થ પિતાના સુધા-વેદનીય કર્મના ઉદયથી જ્યારે આવશ્યક્તા લાગે છે ત્યારે ભાજન બનાવે છે. અથવા જેમ જ્યાં ભમરા ન જઈ શકે તે સ્થળે પણ વૃક્ષ ફલે છે, તેમ જ સાધુ જ્યારે તપસ્યા કરે છે ત્યારે, અને જ્યાં સાધુ નથી હોતા તે ગ્રામ નગર આદિમાં પણ દિવસે યા રાત્રિએ ગૃહસ્થ નાનાપ્રકારના ભેજન તે બનાવે જ છે; એથી “ગૃહસ્થ જે ભોજન બનાવે છે તે સાધુઓને નિમિત્ત હોય છે. એમ ન સમજવું જોઈએ.
પ્રશ્નભ્રમરનું ઊંદાહરણ વિષમ છે, કારણ કે તે સાધુઓની સાથે બરાબર બંધ બેસતું નથી. ભ્રમર વૃક્ષની આજ્ઞા પ્રાપ્ત કર્યા વિના જ પુષ્પને રસ પીએ છે. સાધુ યાચના કરીને જ ભિક્ષા લે છે ભ્રમર એક દિવસમાં એક જ વૃક્ષની પાસે વારંવાર જાય છે અને પુષ્પરસને પીએ છે, સાધુ એક દિવસમાં વારંવાર એક ગૃહસ્થના ઘેરથી ભિક્ષા નથી લઈ શકતા. ભ્રમર અસંજ્ઞી હોય છે; સાધુ સંજ્ઞી હોય છે, ભ્રમર અવ્રતી હોય છે; સાધુ વ્રતી હોય છે, ભ્રમર અપ્રત્યાખ્યાની હોય છે, સાધુ પ્રત્યાખ્યાની હોય છે. ભ્રમર અસંયત હોય છે, સાધુ સંયત હોય છે. ઈત્યાદિ અનેક ભિન્નતાઓ રહેલી છે.
ઉત્તર–એ શંકા બરાબર નથી, કારણકે દષ્ટાન્ત બધી જગ્યાએ એકદેશીય જ હોય છે. પીડા ઉપજાવ્યા વિના અનેક પુષ્પામાંથી થોડો થોડો રસ લે” એટલા અંશમાં જ આ દૃષ્ટાન્ત સમજવું જોઈએ. આ વિષયનું સ્પષ્ટીકરણ સૂત્રકાર પોતે જ મહુર્ણમા એ પાંચમી ગાથામાં કરશે. ૨)
હવે વિશેષ ખુલાસે કરવાને દાસ્કૃતિક કહે છે –
આ પ્રમાણે અઢી દ્વીપમાં જેટલા શ્રમણ મુક્ત, સાધુએ છે તેઓ બધા દાતા દ્વારા આપવામાં આવતા આહારની એષણામાં એવો પ્રયત્ન કરે કે જેમ ભ્રમર પુના રસના શોધનમાં લીન થાય છે.
શ્રમણ, શમન, સમનસ્, સમણ, એ બધા શબ્દોને પ્રાકૃત ભાષામાં “સમણ” રૂપ અર્થ થાય છે. શ્રમણ નો અર્થ એ છે કે-જે અનશન આદિ તપ કરે છે.–પરીષહ સહે છે, સંસારમાં પરિભ્રમણ કરાવનારા ઈનિદ્રાના વિષયથી ઉદાસ રહે છે, અથવા જે પાંચ ઈદ્રનું તથા મનનું દમન કરે છે, “શમન' ને અર્થ એવો થાય છે, કેકષાય-ક્રોધ માન માયા અને લેભ, તથા નેકષાય-હાસ્ય રતિ અરતિ શોક ભય જુગુપ્સા સ્ત્રીવેદ પુરૂષવેદ અને નપુંસ
શ્રી દશવૈકાલિક સૂત્ર : ૧
-
પ.