Agam 29 Mood 02 Dashvaikalik Sutra Part 01 Sthanakvasi Gujarati

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 26

હાથની મુહપત્તિથી મુખ અને બીજા હાથના પાયુવસ્ત્રથી મળદ્વાર ઢાંકી લેવાશે, તે તે ખરાખર નથી, કારણ કે સતતિન્યાયથી એવી કલ્પના કરવી શકય નથી.
અધાવાયુ અને છીંક આÊ એકીસાથે ન હાય તા પણ અધાવાયુની ચતના કરનારા વસ્ત્રને મુખવસ્ત્રિકા કહેવી એ માટી ભૂલ છે, કારણ કે સુખ અને મળદ્વાર એક ચીજ નથી. બેઉ અલગ અલગ છે. જો ખુલ્લે મુખે ખેલવાનું તાત્પય હાય તે ત્ત્પિત્તિત્તા શબ્દમાં ft ઉપસગ વ્યથ થઈ જશે કારણ કે અવ ઉપસર્ગ પૂર્ણાંક ધાતુથી પણ ચપ્ પ્રત્યય થાય છે.
‘ઢાંકેલાને ફરીથી ઢાંકવુ એ વૃથા છે, તેથી ઢાંકયા વગનાને ઢાંકવાને માટે આ ઉપદેશ આપ્યા છે.'—જો હાથમાં મુહુપત્તી રાખનાર એમ કહેશે તે એમ સિદ્ધ થશે કે એનુ મળદ્વાર સદા અનાવૃત ( ઉઘાડું) રહે છે. નહિ તે આવ્રતને ફરી આવરણ કરવાના ઉપદેશ વ્યથ બની જશે, તેથી કરી ત્રાસરું વા પોચા પાળિના પરિવેદિત્તા' એ ભગવદ્ વાકયના એવા અથ કાઢવા કે મુખવસ્ત્રિકા હાથમાં જ રાખવી જોઈએ, દારાથી સુખ પર બાંધવી ન જોઈ એ' એવી કલ્પના કરવી એ સાહસમાત્ર છે,
અમારે મતે સૂક્ષ્મ, બ્યાપી, સપાતિમ તથા વાયુકાય આદિ જીવાની વિરાધનાથી અચવાને માટે મુખવસ્ત્રિકા ખાંધી હાવા છતાં ઉચ્છ્વાસ આદિને સમયે મુખથી નીકળતા વાયુના વેગથી મુખવસ્ત્રિકા ખસી જવાની સભાવના રહે છે. તેથી એ સંભાવનાને દૂર કરવાને માટે મુખસ્ત્રિકાથી ઢાંકેલા મુખને પણ હાથથી ઢાંકવાની આવશ્યકતા છે. એજ રીઅે ચાલપટ્ટ હાવા છતાં પણું અધેવાયુના વિષયમાં સમજવું. ઉચ્છ્વાસ આદિ જો એકી સાથે જ થાય તે એક હાથથી સુખ અને નાક ઢાંકી લેવાં અને બીજા હાથથી અધેાવાયુની
યતના કરવી.
પાળિળા એ કે એકવચન છે તેપણ પાણિત્વ જાતિમાં અન્વય થવાથી બેઉ હાથનેા એધક થાય છે તેથી અમારે મતે તે શબ્દ અનુકૂળજ છે.
અહીં જઈ શબ્દના મુખ્ય અર્થમાં ખાધા નથી તેથી લક્ષણા પણુ માનવા ચેગ્ય નથી, કારણ કે લક્ષણા ત્યાં થાય છે કે જ્યાં મુખ્ય અર્થમાં બાધા ખાવતી હૈાય તેથી કરીને ઉકત સૂક્ષ્મ, ન્યાસી વગેરે વિવિધ જીવાની વિરાધનાથી ખચાને માટે સદૈવ દ્વારા સાથે મુખવસ્ત્રિકા બાંધવી એ સૂત્રથી વિરૂદ્ધ નથી, પરન્તુ પરિવેદિત્તા અહીં દ. ઉસના પ્રત્યેાગથી સ્પષ્ટ થાય છે કે મહાવીર પ્રભુએ મુહપત્તિથી પિહિત (ઢાંકેલા) મુખને પુનઃ ઢાંકુવાનું પ્રતિપાદિત કર્યું છે.
કોઈ ટાઈ એમ કહે છે કે વિપાકસૂત્રમાંમૃ ગાપુત્રના અધ્યયનમાં લખ્યું છેકે-‘તપ ñ સા’ ઇત્યાદિ. એના માશય એ છે કે મૃગાદેવી જ્યારે મૃગાપુત્રને આહાર દેવાને માટે ભેાંયરાનાં માડ ખેાલવા લાગી ત્યારે નાકમાં દુર્ગંધ આવતી નિવારવાને માટે ચાર પડવાળું વસ્ત્ર મુખ પર બાંધીને ભગવાન ગૌતમ સ્વામીને કહેવા લાગી કે-હે ભદન્ત ! આપ પણ સુખ-વસ્ત્રિકાથી મુખ બાંધી લ્યેા. મૃગાદેવીનુ સ્થન સાંભળીને ભગવાન ગૌતમ મુખવસ્ત્રિકાથી મુખ બાંધે છે ( માંધી લીધું. ) આથી એ તદ્ન સ્પષ્ટ થાય છે કે પહેલાં ગૌતમ સ્વામીના મુખ પર મુખવસ્ત્રિકા બાંધેલી નહેાતી, કિન્તુ હાથમાં હતી, તેથી મૃગાદેવીએ મુખવસ્ત્રિકા બાંધવાની પ્રાથના કરી હતી. એમનુ એ કહેવું ખરાખર નથી; કારણ કે મુખના ઉષા વાયુથી સ'પાતિમ, સૂક્ષ્મ અને વ્યાપી જીવાની રક્ષા કરવાને માટે તથા માહ્ય વાસુકાયની
શ્રી દશવૈકાલિક સૂત્ર : ૧
૧૧