Book Title: Agam 18 Upang 07 Jambudveep Pragnapti Sutra Part 03 Sthanakvasi
Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: Jain Shastroddhar Samiti Ahmedabad
View full book text
________________
जम्बूद्वीपप्रज्ञप्तिसूत्रे
यद्यपि सर्वेषां ज्योतिष्कदेवानां समयक्षेत्रवर्तिनां गतिश्चारशब्देन कथ्यते तत्कथम् महाग्रहगतेरेवात्र चारशब्देन व्यपदेशः कृतः तथापि धन्य विशेष व्यपदेशभावेन वक्रातिचारे स्वाभाविति विशेषैर्गतिमत्वाच्चैतेषां महाग्रहाणामेव सामान्यसन्देन प्रश्नो युज्यते एवेति । तथा 'hatar तारागणकोडीकोडीओ सोमिलु' किपत्यः कियत्संख्यास्तारागणकोटिhtcutsatara शोभितवत्यः शोभमाना अभवन्नित्यर्थः 'सोमंति' शोभन्ते वर्तमानकाले शोभां प्राप्नुवन्ति 'सोमिस्संति' शोभिणन्तेऽनागतकाले दीप्यमानता लक्षण शोभां धारfeosन्ति, यद्यपीमास्ताशः चन्द्रा प्रकाशिकास्त पिकावा न भवंद शुक्लपक्षे नाममात्रेण प्रतिभासमानत्वात् तथापि भास्वलमात्रेण प्रकाशमानत्वादित्यं प्रश्न कि यद्यपि विक ज्योतिष्क देवों की जो की समय क्षेत्र के भीतर ही चलते फिरते हैं गति को चार शब्द से कहा गया है तो फिर यहाँ पर महाग्रहों की गति को ही चार शब्द से क्यों कहा ? तो इसका उत्तर ऐसा है कि इनकी गति के सम्बन्ध में अन्य शब्द द्वारा विशेष व्यपदेश हुआ नहीं हैं तथा इसकी जो गति है वह स्वभावतः वन्द है इसलिये इनको गति में ही सामान्यतः चार शब्द का प्रयोग किया गया है और इसी शब्द को लेकर प्रश्न और उसका उत्तर दिया गया है तथा - 'केवइया तारागणको डाकोडीओ सोभिस सोमंति सोभिस्संति' कितने तारागणों की कोटाकोटी अतीतकाल में शोभित हुई है वर्तमान में वह कितनी शोभित होती है ? और भविष्यत्काल में वह कितनी शोभित होगी ? चन्द्रमण्डल का जो प्रकाश है उसका नाम उद्योत है उद्योत नाम कर्म का उदय चन्द्र मण्डल गत जीवों के होता है यह अनुष्ण स्पर्श वाला होता है आराम कर्म के उदय से सूर्य मण्डल गत जीवों के आतप होता है और यह उष्ण स्पर्श ચારનુ આચરણ કરે છે? અને ભવિષ્યકાળમાં કેટલા મહાગ્રડા ચારતું આચરણ કરશે ? જોકે સમસ્ત જન્મ્યાતિષ્ઠ દેવેી-કે જે સમય ક્ષેત્રની અંદર જ પરિભ્રમણ કરે છે-ગ તેને ‘ચાર' શબ્દ વડે અભિહિત કરવામાં આવી છે. તે પછી અહી શા કારણથી મહાગ્રહોની ગતિને જ ચાર' શબ્દ વડે અભિહિત કરવામાં આવી છે ? તે આના જવાબ આ પ્રમાણે છે કે એમની ગતિના સબંધમાં અન્ય શબ્દે વડે વિશેષ વ્યપદેશ થયેલે નથી તેમજ એમની જે ગતિ છે તે સ્વભાવતઃ વાખ્ત છે. એથી એમની ગતિમાં જ સામાન્યતઃ ચાર શબ્દના પ્રયોગ કરવામાં આવેલ છે, અને એ જ શબ્દને લઈને પ્રશ્ન અને તેને જવાખ आपवामां आवे छे तेभन 'केत्रइया तारागण को डाकोडीओ सोभिसु सोभंति संभिस्संति' કેટલા તારાગણેાની કાટાકાટી અતીતકાલમાં શેભિત થઈ છે? વર્તમાનકાળમાં તે કેટલી શોભિત થઈ રહી છે ? અને ભવિષ્યત્કાળમાં તે કેટલી શેર્ભિત થશે ? ચંદ્રમંડળના જે પ્રકાશ છે તેનું નામ ઉદ્યોત છે. ઉદ્યોત નામકર્માંના ઉદય ચન્દ્રમડળ ગત જીવાને થાય છે. એ અનુષ્ણુ સ્પર્શીવાળા હાય છે. આતપનામકર્મના ઉદયથી સૂર્યંમડળ ગત જીવાને
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
