Book Title: Agam 12 Upang 01 Auppatik Sutra Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
पीयूषवर्षिणी-टीका सू. ३० ध्यानभेदवर्णनम्
२८३ णुबंधी ४। रुदस्स णं झाणस्स चत्तारि लक्खणा पण्णत्ता, तं जहाउसण्णदोसे १, बहुदोसे २, अण्णाणदोसे ३, आमरणंतदोसे णुबंधी' मृषानुवन्धि-मृषा=असत्यं, तदनुबध्नाति-करोतीति मृषानुबन्धि,असत्यवचनेन धर्मोपधातकुमार्गप्ररूपगनिन्दादिकारकमित्यर्थः । ३-'तेगाणुबंधी' स्तैन्यानुबन्धि अदत्तादानकारकम्,४ 'सारकावणाणुबंधी' संरक्षणानुबन्धि-विषयसाधनस्य धनादिकस्य संरक्षणे अनुबन्धः= सम्बन्धोऽस्यास्तीति तत् संरक्षणानुबन्धि । 'रुदस्स णं झाणस्स चत्तारि लक्खणा पण्णत्ता' रौद्रस्य खलु ध्यानस्य चत्वारि लकगानि प्रज्ञप्तानि, 'तं जहा' तद्यथा -'उसण्णदोसे' बाहुल्यदोषः-अनुपरततया बाहुल्येन प्राचुर्येण दोषो हिंसाऽनृताऽदत्ताऽऽदानसंरक्षणानामन्यतमः-बाहुल्यदोषः । 'उसन्न' इति बाहुल्यार्थे देशीयशब्दः ।१। तथा-'बहुदोसे' बहुदोषः-बहुषु हिंसादिषु प्रवृत्तिलक्षणो दोषो बहुदोषः ।२। 'अण्णाणदोसे' अज्ञानदोषः-अज्ञानात्-कुशास्त्रादिसंस्कारात् हिंसादिषु अधर्मस्वरूपेषु धर्मबुद्धया प्रवृत्तिलक्षणो दोषोऽज्ञानदोषः ।३। जिस ध्यान में मृषा-झूठ का अनुबंध हो वह मृषानुबंधी रौद्रध्यान है । जिस ध्यान में चोरी करने का अनुबंध हो वह स्तैन्यानुबंधी रौद्रध्यान है । जिस ध्यान में विषय के साधनभूत धनादिक के संरक्षण का अनुबंध है वह संरक्षणानुबंधी रौद्रध्यान है। (रुदस्स णं झाणस्स चत्तारिलक्खणा पण्णत्ता) इस रौद्रध्यान के ४ लक्षण कहे हुए हैं, जैसे-(उसण्णदोसे, बहुदोसे, अण्णाणदोसे आमरणंतदोसे ) हिंमा, झूठ, चोरी आदि पापकर्मों में से किसी एक पापकर्म में जो बाहुल्येन प्रवृत्ति होना सो उसन्नदोष है। हिंसादिक सभी पाप कर्मों में जो बाहुल्येन प्रवृत्ति होना सो बहुदोष है। कुशास्त्रादिक के संस्कारजन्य अज्ञान से हिंसादिकों में धर्मबुद्धि से प्रवृत्त होना सा अज्ञानदोष है । मरणपर्यन्त पश्चात्ताप नहीं करते हुए हिंसाજે ધ્યાનમાં હિંસાને અનુબંધ હોય તે હિંસાનુબંધી રૌદ્રધ્યાન છે. જે ધ્યાનમાં મૃષા–જુઠાણાને અનુબંધ હોય તે મૃપાનુબંધી રૌદ્રધ્યાન છે. જે ધ્યાનમાં ચોરી કરવાને અનુબંધ હોય તે સ્તન્યાનુબંધી રૌદ્રધ્યાન છે. જે ધ્યાનમાં વિષયના સાધનભૂત ધન આદિકના સંરક્ષણને અનુબંધ છે તે સંરક્ષણાનુબંધી રૌદ્રધ્યાન छे. (रुद्दस्स णं झाणस्स चत्तारि लक्खणा पण्णत्ता) २॥ शैद्रध्यानना या सक्षy ai छ;(तं जहा) भ3-(उसण्णदोसे, बहुदोसे, अण्णाणदोसे, आमरणंतदोसे) डिसा, જુઠાણું, ચેરી, આદિ પાપકર્મોમાંથી કોઈ પણ એક પાપકર્મમાં જે બળવાન પ્રવૃત્તિ થવી તે ઉસદોષ છે. હિંસાદિક બધાં પાપકર્મોમાં જે બળવાન પ્રવૃત્તિ થવી તે બહુદોષ છે. કુશાસ્ત્રાદિકનાં સંસ્કારજન્ય અજ્ઞાનથી હિંસાદિકમાં ધર્મબુદ્ધિથી પ્રવૃત્તિ થવી તે અજ્ઞાનદેષ છે. મરણપર્યન્ત પશ્ચાત્તાપ કર્યા વગર હિંસાદિક કર્મોમાં
