Book Title: Agam 06 Ang 06 Gnatadharma Sutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
ज्ञाताधर्म कथासूत्रे
नन्तरं ध्यानानन्तरं स आर्य जम्बूनामाऽनगारः 'उत्थयोत्तिष्ठती' तिक्रिययाऽन्वेति । किम्भूत आर्यजम्बूनामाऽनगारः ? इत्याह- 'जायसड्ढे' इत्यादि, जातश्रद्धः - जाता= प्रवृत्ता सामान्येन तत्त्व- -निर्णयरूपा वान्छा यस्येति स तथोक्तः वक्ष्यमाणविषयकतत्त्वपरिज्ञानेच्छावानित्यर्थः । 'जायसंसए' जातसंशयः - जातः = प्रवृत्तसंशय: - 'यथा भगवता लोकालोकावलोकिकेवलालोकेन दृष्ट्वा पञ्चमाङ्गे व्याख्याप्रज्ञप्तौ ये भावाः मरूपितास्तथैवात्र षष्ठाऽपि कथिता उतान्यथा वा ?' इत्येवंरूपःसन्देहो यस्य स तथोक्तः 'जायकोउहल्ले' जातकुतूहल:- जातं = प्रवृत्तं कुतूहलं- 'पञ्चमाङ्गे समस्ततस्तुजातस्वरूपस्य प्रतिपादितत्वात्कोऽन्योऽपूर्वोऽर्थोऽवशिष्टोऽस्ति यद् भगवता पष्ठाङ्गे कथयिष्यते ' इत्येवं रूपमौत्सुक्यं यस्य स तथोक्तः। नात्र कुतूहलशब्दः कौतुहलवा
२६
संपन्न बने रहते थे। आर्य सुधर्मास्वामी के पास बैठे हुए होने पर भी ये तप और संयम के आचरण से रहित नहीं थे - (तएण से अज्ज जंबूणामे अणगारे जायसड्ढे जायसंसए जायको उहल्ले संजायसड्ढे संजायसंसए, संजायकोउहल्ले) जब ये ध्यान से निवृत्त हुए तब उनके चित्त में तत्त्रनिर्णय करने की इच्छा सामान्यरूप से जगी - कारण इनके मनमें ऐसा संदेहरूप विचार आया कि जैसे प्रभुने केवलज्ञानरूपी आलोक (प्रकाश)द्वारा लोक और अलोक को देख कर पंचमाङ्ग व्याख्या प्रज्ञप्ति (भगवती) में जो भाव प्ररूपित किये हैं क्या उसी तरह वेभाव उन्होंने छठवें अंग में भी प्ररूपित किये हैं या अन्यरूप से किये हैं ? तथा इस प्रकारका उन्हे कुतूहल भी हुआ कि प्रभुने पंचमाङ्ग में समस्त वस्तुओं का स्वरूप तो कह ही दिया है अब ऐसा और कौन सा अपूर्व अर्थ बाकी बच रहा है कि जिसे वे छठे अंग में कहेंगें। यहां कुतूहलपद कौतूहल अर्थका वाचक नहीं है किन्तु औत्सुक्य
માટે સંપન્ન રહેતા હતા. સુધર્માંસ્વામીની પાસે બેઠેલા હેાવા છતાં એ તપ અને संयमना आथरथी रहित होता. (नएणं से अज्जजंबूणामे अणगारे जायसड्ढे जायसंसए जायको उहल्ले संजाय सडढे संजायसंसए, संजायको उहले) न्यारे से ध्यान નિવૃત્ત થયા ત્યારે તેમના ચિત્તમાં તત્ત્વ નિર્ણય કરવાની ઈચ્છા સાધારણ રીતે ઉત્પન્ન થઇ. કારણકે એમના મનમાં શંકારૂપે વિચાર આવ્યો કે જેમ પ્રભુએ" કેવળ જ્ઞાનરૂપી આલાકવડે લોક અને અલાકને જોઈને પંચમાંગ વ્યાખ્યા પ્રજ્ઞપ્તિ (ભગવતી) માં જે ભાવ પ્રરૂપિત કર્યા છે, શું તેજ પ્રમાણે તે ભાવ તેમણે છઠ્ઠા અંગમાં પણ નિરૂપિત કર્યાં છે, અથવા બીજી રીતે કર્યા છે. અને આ જાતનુ એમને કુતૂહલ પણ થયું કે પ્રભુએ પચમાંગમાં બધી વસ્તુઓનાં સ્વરૂપ તા કહ્યાં છે, હવે એવા કયા અપૂર્વ અ શેષ રહ્યો છે કે જેને તે છઠ્ઠા અંગમાં કહેશે. અહીં ‘કુતૂહલ’
શ્રી જ્ઞાતાધર્મ કથાંગ સૂત્ર ઃ ૦૧
