________________
आवश्यकमुत्रस्य
सद्यः केवलाऽऽलोकमासाध मोक्षमगच्छत् , तत एव पापप्रायश्चित्तस्य भाधान्ये नाऽस्य नामापि 'तिक्रमण' मिति जातम् ।
नवे प्रतिमक्रणस्य (पडावश्यकात्मकस्य ) पापनिवर्चकत्वे प्रमाणिते भतिक्रमणवेणा तन्नाशोपायज्ञातत्वात्पापाचरणप्रति शङ्कावहा नापि परिहार्येति चेन्मैवम्-यथा कस्यचित्पार्च विपापहरणौपध वर्तते तेन किं विप भक्ष्यते' एव वस्त्रधावनोपयोगिक्षारादिसामग्रीसद्भावेऽपि रजकः किं स्ववस्त्राणि पङ्कादिलेपेन को नष्ट करके, केवलज्ञान पाए और मोक्ष को प्राप्त हुए । पाप के प्रायश्चित्त की प्रधानता के कारण इस शास्त्र का नाम 'प्रतिक्रमण' है।
यदि कोई यह तर्क करने लगे कि जब छह अध्ययन रूप प्रतिक्रमण करने से ही पापों से छुटकारा मिल जाता है तो जो प्रतिक्रमण के जानने वाले है वे पापो मे प्रवृत्ति करने से क्यो झिझकेगें और क्यों पापों कात्याग करेगे? क्योंकि उन्हें पापो से छुटकारा पाने का उपाय मालूम है, जब चाहेंगे तब प्रतिक्रमण करके उनसे छुट्टी पा लेंगे। ऐसा विचार करना भी ठीक नहीं है । क्योंकि जिसके पास विप उतारने की ओपधि होती है, वह जान-बूझकर कभी विष खाता है? क्या कपडे साफ करने के लिये सावुन क्षार आदि पदार्थ जिनके पास मौजूद होते हैं, वे लोग कभी जान-बूझकर अपने कपडे कीचड में लथेड लेते हैं? क्या कोई समझदार કર્મો બાધેલ હતા છતા પ્રાયશ્ચિત્ત દ્વારા તે સર્વ ઘનઘાતી કર્મોને નાશ કરી કેવળજ્ઞાન પ્રાપ્ત કરી મોક્ષ પ્રાપ્ત કર્યો પાપના પાયશ્ચિત્તની પ્રધાનતાના કારણે આ શાસ્ત્રનું નામ પ્રતિક્રમણ છે
જે કઈ એ તક ઉઠાવે કે જ્યારે છ અધ્યયન રૂપ પ્રતિક્રમણ કરવાથી પાપમાંથી મુક્ત થાય છે તે જેઓ પ્રતિકમણ જાણનારાઓ છે તેઓ પાપમય પ્રવૃત્તિ કરવાથી શા માટે પાછા હઠે? અથવા પાપ કર્મોને ત્યાગ શા માટે કરે ? તેઓને તે પાપમાંથી મુકિત મેળવવાને ઉપાય હાથમાં છે, જ્યારે ઈરછા કરે ત્યારે પ્રતિક્રમણ કરી મુક્તિ મેળવી શકે આ તર્ક ઉઠાવ ઠીક નથી, કારણ કે જેની પાસે ઝેર ઉતારવાની ઓષધિ છે તેઓ જાણે બુઝીને કદી ઝેર ખાય છે? વળી જેઓની પાસે કપડા સાફ કરવા માટે સાબુ, ક્ષાર વગેરે પદાર્થો છે તેઓ
