________________
मुनितोपणी टीका, प्रतिक्रमणाध्ययनम्-४
२४७ नीयशब्देन सामान्यतोऽष्टविध कर्म विशेषतचाष्टविधकर्मान्तर्गत चतुर्थ कर्म, तस्य स्थानानि-निमित्तानि मोहनीयस्थानानिमोहनीयकर्मवन्धनजनकानीत्ययस्तैः । सम्बन्धस्तु यथापूर्वम् । तत्र त्रिंशत्स्थानानि यथा- (१) जले घोडयिस्वा स्त्रीपुरुषादि-त्रसनीवाना हननम् , (२) श्वासाधवरोधेन हननम्, (३) अग्निधूमप्रयोगेण हननम् , (४) प्रकृष्टमहारपूर्वकमस्तकस्फोटनेन हननम्, (५) आईचर्मणा शिरो वेष्टयित्वा हननम् , (६) उन्मत्तादीन मातुलुगादिफलादिभिः पौन:पुन्येन हत्वोपहसनम्, यद्वा तस्करमहासाहसिकादिवच्छलेन निर्जने वने नीत्वा इननम् , (७) गूढमायाचारित्व-मायया मायाऽऽच्छादन सूत्रार्थगोपन वा, (८) स्वात्मकृतस्य ऋपिघातायकृत्यस्यान्यस्मिन्नारोपणम् , (९) सदसि मिश्रमापासभापणम् , (१०) भूपस्यार्थाऽऽगमद्वारमवध्रुय तद्वारा राज्यादेः स्वायत्तीकरणम् , मोहनीय कर्म के बन्ध का कारण है, उसे 'महामोहनीयस्थान' कहते हैं, उसके तीस भेद है- (१) सजीव स्त्रीपुरुष आदि पञ्चेन्द्रियों को पानी में डुबार कर मारना, (२) श्वास आदि को रोक कर मारना, (३) अग्नि धूम आदि के प्रयोग से मारना, (४) लट्ठ आदि से शिर फोड कर मारना, (५) गीले चमडे से सिर याध कर मारना, (६) पागल को नीबू आदि से मारकर हँसना, या चोर डाकुओं की तरह छल से निर्जन स्थान में लेजाकर मारना, (७) कपट में कपट करना अथवा सूत्र और अर्थको छिपाना, (८) अपने किये हुए ऋपिघातादि के पापका दूसरे पर आरोप करना, (९) सभा में मिश्र भाषा योलना, (१०) राजा की आमदनी आदि બધનું કારણ છે તેને મહામહનીય સ્થાન કહે છે, તેના ત્રીશ ભેદ છે (૧) ત્રસજીવ સ્ત્રી-પુરૂષ આદિ પચેન્દ્રિય જીને પાણીમાં ડુબાવી ડુબાવીને મારવા (૨) શ્વાસ વગેરે રોકીને મારવા (૩) અગ્નિ, ધૂમાડા વગેરેના પ્રયોગથી મારવા તે (૪) લાઠી આદિથી માથુ ફેડીને મારવું (૫) લીલા ચામડાથી માથું બાધીને મારવુ (૬) ગાડા માણસને લિબુના ફળ વડે મારીને હસવુ, અગર ચારડાકુની પ્રમાણે છલ-કપટ કરી વગડામાં લઈ જઈને મારવુ (૭) કપટમા કપટ કરવું અથવા સૂત્ર-અર્થને છુપાવવું (૮) પિતે કરેલા ઋષિઘાતાદિ પાપને બીજા ઉપર અપ મૂ (૯) સામા મિશ્રભાષા બેજવી (૧૦) રાજાની
